اقبالنامه نظامی گنجوی
اقبالنامه نظامی گنجوی (متن علمی و انتقادی) متن مثنوی «اقبالنامه»، بخش دوم اسکندرنامه (بخش دوم شرفنامه)، یکی از پنج مثنوی مجموعه «خمسه نظامی»، سروده الیاس بن یوسف نظامی گنجوی(530- 591ق)، شاعر معروف ایرانی در قرن ششم هجری است که به صورت علمی و انتقادی، همراه شرح ابیات، معنی لغات و ترکیبات و کشف‌الابیات، با تصحیح برات زنجانی، به چاپ رسیده است.
| اقبال نامه نظامي گنجوي (متن علمي و انتقادي): از روي قديمي ترين نسخه هاي خطي قرن هشتم با ذکر اختلاف نسخ و شرح ابيات و معني لغات و ترکيبات و کشف الابيات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نظامي، الياس بن يوسف (نویسنده) زنجاني، برات (مصحح) |
| ناشر | دانشگاه تهران |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1381ش. |
| چاپ | چاپ يکم |
| شابک | 964-03+4539-3 |
| موضوع | نظامي، الياس بن يوسف، 530؟ - 614؟ق. اقبال نامه - نقد و تفسير شعر فارسي - قرن 6ق. - تاريخ و نقد |
| زبان | فارسي |
| کد کنگره | /ز9الف7 / 5126 PIR |
«اسکندرنامه» چهارمین مثنوی نظامی است که شامل دو قسمت می‌باشد: «شرفنامه» و «اقبالنامه» که هر دو را به‌نام نصرةالدین ابوبکر بن محمد بن ایلدگز، در سال‌های 588 و 593ق، سروده است[۱]. اسکندرنامه از نظر آیین و آداب و رسوم مختلف دارای اهمیت فراوانی است. نظامی در اقبالنامه بیشتر سخنان حکیمانه که بین اسکندر و سایر حکیمان چون سقراط و ارسطو گفته می‌شود را به تصویر کشیده است[۲].
اقبالنامه دنباله شرفنامه است که به‌مناسبت کلمه «خرد» در بیت اول و خردنامه‌های حکما در وسط، به خردنامه معروف شده است و مشتمل بر 3680 بیت است که شامل سفرها و فتوحات دریایی اسكندر می‌باشد. نظامی در اقبالنامه، اسکندر را یک فیلسوف فرمانروا و یک پیامبر الهی معرفی می‌کند و خواسته با این كار، بین نبوت و حكومت، ارتباطی برقرار كند و در آن به سخن از علم و حكمت و پیامبری اسكندر و مجالس او با حكمای بزرگ و زندگانی وی می‌پردازد[۳].
اقبالنامه به روشنی می‌رساند که شاعر گنجه با حكمت یونان آشنایی کاملی داشته است. در اقبالنامه، نظامی از فلسفه جهان‌بینی، دانش و خرد و توصیف مجالس علمی اسکندر با دانشمندان و پیروزی‌های سفر دوم او سخن به میان می‌آورد[۴].
اشعار اقبالنامه با نیایش پروردگار و نعت پیامبر(ص) آغاز می‌شود و سپس با افسانه‌هایی چون افسانه ارشمیدس با کنیزک چینی، افسانه ماریه قبطیه، افسانه خراسانی و فریب دادن خلیفه دنباله می‌یابد[۵]. از دیگر داستان‌ها و حکایات کتاب می‌توان به ذوالقرنین دانستن اسکندر، داستان او با شبان دانا[۶] و احوال وی با سقراط[۷] یا گفت وگوی حکیم هند با وی و هفت حکیم دیگر[۸] اشاره کرد.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- نظامی، الیاس بن یوسف، «شرفنامه نظامی گنجوی (متن علمی و انتقادی)»، تصحیح برات زنجانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1380.
- احمدپور، مهدیه؛ صراطی، ژیلا، «آیین جشن و سرور در اسکندرنامه نظامی»، پایگاه تخصصی نور، ادبیات فارسی، بهار 1397- شماره 39، به آدرس:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1459736