مراكز الدراسات النحوية
مراكز الدراسات النحوية تألیف عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۲ش)، عالم شیعی، از اهالی بصره، کتابی در موضوع مهمترین مراکز علم نحو
| مراكز الدراسات النحوية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فضلی، عبدالهادی (نويسنده) |
| ناشر | مکتبة المنار |
| مکان نشر | اردن - زرقاء |
| سال نشر | 1406ق - 1986م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب گزارشی مختصر است که به تاریخ پیدایش علم نحو و مهمترین مراکز مطالعاتی که در آن این علم آموزش داده می‌شد و یا محل نگارش کتابهای نحوی بوده است.[۱]
اولین فردی که در پیدایش علم نحو نقش ویژه دارد، ابوالاسود دوئلی، شاگرد امام علی(ع) بود و به دستور ایشان علم نحو را پایه‌گذاری کرد.[۲] و اولین حلقه های آموزش درس نحو در مسجد جامع بصره و توسط ابوالاسود دوئلی شکل گرفت.[۳]. امروزه نیز دانشگاه بصره یکی از مهمترین مراکز مطالعاتی و نیز چاپ و انتشار کتاب در این رشته است.[۴].
علم نحو از بصره به دیگر مراکز علمی راه یافت. اولین شهری که نحو به آنجا در همان قرن اول هجری رفت، مکه مکرمه بود، و نحویان مکه در آن زمان میتوان به ابن عباس (متوفای 68ق)، مجاهد بن جبر (متوفای104ق)، عبدالله بن کثیر(متوفای 120ق) و .....اشاره کرد.[۵]
مدینه دومین مرکزی است که علم نحو در همین قرن اول توسط عبدالرحمن بن هرمز مدنی به آنجا رسوخ کرد.[۶]، امروز نیز مدینه به عنوان یکی از مراکز علمی در رشته نحو شناخته شده است. در این شهر دانشگاه اسلامی تأسیس شده و دارای دانشکده زبان عربی است که یکی از تخصص‌ها و برنامه‌های درسی آن تدریس نحو است و دارای مراحل محتلف درسی لیسانس، فوق لیسانس و دکتری است.[۷]
پس از کامل شدن و قاعده‌مند گردیدن علم نحو توسط ابوعمرو بن علا و دوستش ابواسحاق و شاگردانش در بصره، این علم از طریق شیبان بن عبدالرحمن تیممی بصری (متوفای 164ق)، به کوفه منتقل گردید که ثمره آن ظهور بزرگانی مانند معاذ بن مسلم هراء (متوفای 189ق) رئیس نحویان کوفه و صاحب اولین حلقه‌های تدریس نحو در مسجد جامع کوفه بود.[۸]
در این کتاب نام 23 مرکزی آورده شده که در پیدایش و نیز رشد و بالندگی این علم نقش بیشتری دارند.