شرح التسهيل للمرادي
شرح التسهيل للمرادي، اثر حسن بن قاسم یا حسن بن ام قاسم مرادی(749ق) است که بر کتاب تسهيل الفوائد، اثر ابن مالک طائى (600ق-672ق)، ادیب مصری حاشیه زده است. التسهیل مانند اثر دیگر ابن مالک –الفیه- در علم نحو بوده با این تفاوت که یکی به نثر و دیگری به نظم است. پژوهش و پاورقی‌های این کتاب به دست محمدعبدالنبی محمد احمد عبید انجام شده است.
| شرح التسهيل للمرادي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عبید، محمد عبدالنبی (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | القسم النحوي |
| ناشر | مکتبة الإيمان |
| مکان نشر | مصر - منصوره |
| سال نشر | 1427ق - 2006م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محقق دو بحث را در کتاب تنظیم کرده است، در نخستین بخش، در فصل اول زندگی حسن بن قاسم، آثار او، بررسی مصادر کتاب، رویکرد او در این شرح و میزان پایبندیش به آن و روش او به همراه تنبیه‌هایش بر کتاب التسهیل -اثر ابن مالک- به عنوان مهمترین منبعی که وی به آن تکیه کرده، بررسی شده است. فصل دوم دربردارندۀ شواهد کتاب است که در آن استشهاد به آیات قرآن، حدیث نبوی، شعر و لهجه‌ها آمده است. در فصل سوم اختلاف‌های نحوی و در فصل چهارم دیدگاه‌های نحوی مصنف و کشمکش‌های او با دیگران آورده شده است.[۱] برای مثال، محقق نشان می‌دهد که مرادی چه اندازه از ادیبان بزرگ عرب -که عددشان به صد می‌رسد- در شرح کتابش بهره برده است. او در راستای این بهره‌وری آرای آنان را نیز نقد کرده است.[۲]مصنف در بسیاری از جاهای کتاب از آوردن نام صاحب‌نظران پرهیز کرده است و با آوردن عبارت‌های ذهب بعضهم، بعض العلماء، بعض المتأخرین، از نوشته‌هایشان بهره گرفته است.[۳]
همچنین، محقق نشان می‌دهد که چگونه حسن بن قاسم در نقل کلام ابن مالک تصرف کرده و کلمه‌ای را به آن‌ها می‌افزاید.[۴]او گاهی با اینکه کلام ابن مالک را همان‌گونه که هست، می‌آورد، اما آن را پس و پیش نقل می‌کند.[۵]گاهی نیز کلام ابن مالک را می‌آورد ولی هیچ‌گونه اشاره‌ای به اینکه این کلام از آن او است، نمی‌کند.[۶] محقق می‌گوید: مرادی از کسانی نیست که چشم‌بسته قضیه‌های نحوی را از ادیب بزرگی مانند ابن مالک بپذیرد.[۷]محقق برخی از برداشت‌ها و استدراک‌های مرادی را بر کلام ابن مالک در هفده مورد برشمرده است.[۸]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب