تهذیب البلاغة

تهذیب البلاغة تألیف عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۲ش)، عالم شیعی، اهل بصره، در موضوع علم بلاغت

تهذیب البلاغة
پدیدآوران	فضلی، عبدالهادی (نويسنده) حسینی، علی (محشی)
ناشر	دار العلم
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1387ش
چاپ	2
شابک	‎978-964-9972-01-5
موضوع	زبان عربی - بدیع - زبان عربی - معانی و بیان
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ف‎‏6‎‏ت‎‏9‎‏ 2038 ‏PJ‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

بلاغت در لغت، وصول و رسیدن به چیزی را گویند و در اصطلاح بلاغت را گاهی وصف کلام آورده و می‌گویند کلام بلیغ و زمانی وصف متکلم قرار داده و می‌گویند متکلم بلیغ.

بلاغت در سخن، هماهنگ بودن آن با مقتضی حال است و حال، انگیزه «زمینه‌ها و شرایط» و برانگیزنده گوینده است برای اینکه: همراه سخنی که اصل مقصودش را می‌رساند، ویژگی و پیرایه‌ای را نیز رعایت کند.

نویسنده پس از بیان عناصر بلاغت یا سبک‌ها و شیوه‌های ادبی، شرایط و بایسته‌های بلاغت را بیان نموده و اقسام سبک‌ها و شیوه‌های ادبی را ذکر نموده است.

ایشان در ادامه کتاب را به چهار بخش جداگانه تقسیم کرده است. در بخش اول درباره علم معانی سخن گفته است.، ایشان علم معانی را علمی می‌داند که در آن از سبکها و شیوه‌های هماهنگی الفاظ درخور مقام و مناسب حال، بحث و گفتگو می‌شود. کلام و تقسیمات مرکب،احکام مسندالیه، احکام مسند، احکام قیدها یا وابسته‌های فعل، تقسیم اسناد از دیگر قسمتهای این بخش است.

بخش دوم کتاب درباره اقسام کلام است و در آن از خبر، اقسام خبر، انشاءو اقسام آن و شیوه‌های بکارگیری جمله‌های انشائیه و.....سخن گفته است.

بخش سوم کتاب درباره علم بیان است. ایشان علم بیان را دانشی می‌داند که در آن از شیوه‌های معنوی کلام بحث و گفتگو میشود و با بکارگیری آن شیوه‌ها، کلام هماهنگ و مناسب مقام می‌گردد.

نویسنده در تفاوت علم بیان و معانی می‌نویسد: دانش بیان به‌طور کامل از صورتهای ذهنی متفاوت برای تحقق‌یافتن یک معنی بحث و گفتگو می‌کند، در حالی که دانش معانی در پیرامون اشکال گوناگون برای دستیابی به یک معنا بحث می‌کند و به تعبیر دیگر عنصر اصلی و رکن اساسی بیان، خیال است، اما هسته مرکزی معانی، شکل‌گیری‌های مختلف به منظور دستیابی به معنایی روشن و خاص است.، سپس به بیان هر یک از اسلوبها و دستمایه‌های بنیادی علم بیان یعنی تشبیه ، حقیقت و مجاز ، استعاره و کنایه پرداخته و پس از تعریف هر کدام، تقسیمات آنها را بیان کرده است.

چهارمین بخش کتاب درباره علم بدیع است. علم بدیع دانشی است که در آن از شکلهای معنوی و لفظی که موجب زیبایی کلام و تأثیر بیشتر آن در شنونده و خواننده است، بحث و گفتگو می‌کند.. نویسنده هر یک از شیوه‌ها و گونه‌های بدیع را به صورتهای معنوی و لفظی تقسیم می‌کند.

مهمترین صور بدیعیه عبارتند از:

1. شکلهای معنوی که عبارتند از :طباق، توریه، استخدام، لف و نشر، مبالغه، حسن تعلیل.
2. شکلهای لفظی که عبارتند از :جناس، سجع، حسن ابتدا و انتها،

نویسنده در این بخش هر کدام از این اشکال و صورتهای بدیع را شرح داده است.