رسالتان لإبن الأنبا‌ري
رسالتان لابن انباری مشتمل بر دو رساله «الاغراب فی جدل الاعراب» در فن جدل و «لمع الادلة» در اصول علم نحو تألیف ابوبرکات عبدالرحمن بن محمد انباری(متوفی-577-513 ق) است. سعید افغانی بر این کتاب مقدمه نوشته و آن را تحقیق کرده است.
| رسالتان لإبن الأنبا‌ري | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌انباری، عبدالرحمن بن محمد (نويسنده) افغانی، سعید (مقدمه نويس) |
| عنوان‌های دیگر | الإغراب في جدل الإعراب و لمع الأدلة في أصول النحو |
| سال نشر | 1377ق - 1957م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف22 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سعید افغانی در مقدمه از سفر به غرب اروپا و شمال آفریقا در نیمه دوم سال 1956م سخن گفته است. او در این سفر، در ضمن بازدید از فرهنگستان‌های عالی و گنجینه نسخ خطی و ملاقات با بعضی اعلام، از کتب نفیسی اطلاع می‌یابد. از جمله این کتب دو کتاب مذکور است که وی تصمیم به چاپ آنها در چاپخانه دانشگاه سوریه می‌گیرد.[۱].
محقق در ابتدا به زندگی‌نامه نویسنده و نام بیش از هفتاد اثر او اشاره کرده است. از جمله نکاتی که او در ضمن مقدمه به آن اشاره کرده این است که ابن انباری فنون سه‌گانه‌ای را برای اولین بار در ضمن سه کتاب ثبت کرد که عبارتند از :
- «فن جدل الاعراب» در ضمن کتاب «الاغراب فی جدل الاعراب» بدون پیچیدگی و اطناب، تا اولین کتاب در قوانین جدل و آداب مناظره در پیمودن طریق حق باشد.
- فن «الخلاف» که اکثر کتبی که در این موضوع نوشته شده ردیه‌ای مختصر است. ابن انباری با کتاب «الانصاف» نیاز محققین را برای اولین بار برطرف نمود.
- فن اصول نحو به شیوه فن اصول فقه که «لمع الادلة» که برای اولین بار با کتاب «الاغراب فی جدل الاعراب» منتشر شده است.[۲].
«الاغراب فی جدل الاعراب» اصول جدل و آداب مناظره، محاوره و مذاکره را در دوازده فصل تنظیم کرده است. سوال، وصف سائل، وصف مسئول‌به، وصف مسئول‌منه، وصف مسئول‌عنه، جواب، استدلال، نقد استدلال با نقل، نقد استدلال با قیاس، نقد استدلال با استصحاب، ترتیب سوال‌ها و ترجیح ادله، موضوعاتی هستند که ابن انباری آنها را مورد بحث قرار‌داده است. .[۳]
«لمع الادلة» در سی فصل تنظیم شده‌اند. در فصل اول این کتاب، اصول نحو چنین تعریف شده است: «ادله نحو که فروع و فصول از آن متفرع شده است».[۴] سپس در فصل دوم چنین آمده که اقسام ادله عبارت از نقل و قیاس و استصحاب.[۵] و هر قسم در ضمن چند فصل تا انتهای کتاب شرح و توضیح شده است.
فهرست اعلام، کتاب‌ها، ابیات و موضوعات در پایان کتاب درج شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.