دیوان حکیم قاآنی شیرازی
دیوان حکیم قاآنی شیرازی مجموعه اشعار حبیب‌الله شیرازی (1223- 1270ق)، متخلص به قاآنی، از شعرا و قصیده‌سرایان قاجار است که بر اساس نسخه میرزا محمود خوانساری و با تصحیح امیر صانعی (خوانساری)، به چاپ رسیده است.
| دیوان حکیم قاآنی شیرازی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قاآنی، حبیب‌الله بن محمدعلی (نویسنده)
خوانساری، محمود (محقق) صانعی خوانساری، امیرحسین (مصحح) |
| ناشر | مؤسسه انتشارات نگاه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1380ش |
| چاپ | یکم |
| شابک | 964-351-048-4 |
| موضوع | شعر فارسي - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 / 7284 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
قاآنی برخلاف اسلاف خود، در اشعارش از معانی و مضامین عمیق فلسفی و عرفانی، کمتر سود جسته و بیشتر با طبیعت وزندگی، سروکار دارد. وصف بهار و جلوه‌های گوناگون طبیعت، مضامینی است که صدها شاعر فارسی‌زبان پیش و پس از او، در صدر قصاید و مدایح خود آورده و در هر باب، داد سخن داده‌اند. این توصیف‌ها در شعر قاآنی، غالباً به‌قدری بدیع و نغز و ابتکاری و به‌ویژه ترکیب کلام او چنان گیرا و گیج‌کننده است که گویی قاآنی نخستین کسی است که این شیوه زیبا و رنگین و این تعبیرات تند و جسورانه را به‌کارگرفته است. به‌عنوان‌مثال، در قطعه کوتاه هزل‌آمیزی، گفت‌وگوی پیرمردی را با طفلی بیان می‌کند و نمک این قطعه، آن است که هردوی آنان الکن هستند. نمونه این شیرین‌کاری‌ها در شعرای قدیم ایران زیاد نیست و باید قاآنی را در این سبک تا حدی متجدد دانست؛ اما این‌گونه اشعار او بسیار نادر است[۱].
بامطالعه کتاب، می‌توان دریافت که زبان شاعر آن، غنی و شیواست. قاآنی تسلط بی‌نظیری بر الفاظ دارد. او کلمات را فخیم و فاخر انتخاب می‌کند و در نشاندن هر کلمه به‌جای خود، توانایی و چیره‌دستی عجیبی از خود نشان می‌دهد و در این کار، یعنی ربودن و به‌کارگرفتن کلمات، هیچ شاعر فارسی‌زبانی به‌پای او نمی‌رسد. ولی بااین‌همه قدرت بیان و مهارت در وصف و تشبیه و صحنه‌سازی، قصاید او از حیث مضمون، فقیر و ناچیز است و می‌توان گفت روی‌هم‌رفته در شعر او، لفظ بر معنی و خیالات سطحی بر تخیلات عالیه و تصورات بلند، غلبه دارد و او یکه‌تاز میدان الفاظ است[۲].
ولى متأسفانه قاآنى اين قريحه و استعداد توانا و بارور خود را به خاطراخذ صله و سيم و زر در ستايش اين و آن مى‌گمارد. او هركس و ناكسى را به‌اميد گرفتن احسان مدح مى‌كند و در ممدوحان خود فضيلت و مناعت نمى‌جويد. او حتی براى زكام حاج ميرزا آقاسى نيز شعر گفته است. براى اومردم ايران و دردهاى آنان ارزش و اهميتى ندارد [۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.