دیوان حکیم قاآنی شیرازی


دیوان حکیم قاآنی شیرازی مجموعه اشعار حبیب‌الله شیرازی (1223- 1270ق)، متخلص به قاآنی، از شعرا و قصیده‌سرایان قاجار است که بر اساس نسخه میرزا محمود خوانساری و با تصحیح امیر صانعی (خوانساری)، به چاپ رسیده است.

دیوان حکیم قاآنی شیرازی
دیوان حکیم قاآنی شیرازی
پدیدآورانقاآنی، حبیب‌الله بن محمدعلی (نویسنده)

خوانساری، محمود (محقق)

صانعی خوانساری، امیرحسین (مصحح)
ناشرمؤسسه انتشارات نگاه
مکان نشرتهران
سال نشر1380ش
چاپیکم
شابک964-351-048-4
موضوعشعر فارسي - قرن 8ق.
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏ ‎‏/‎‏د‎‏9 / 7284 ‏‎‏PIR‎‏
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

قاآنی برخلاف اسلاف خود، در اشعارش از معانی و مضامین عمیق فلسفی و عرفانی، کمتر سود جسته و بیشتر با خود طبیعت و زندگی، سروکار دارد. وصف بهار و جلوه‌های گوناگون طبیعت، مضامینی است که صدها شاعر فارسی‌زبان پیش و پس از او، در صدر قصاید و مدایح خود آورده و در هر باب، داد سخن داده‌اند. این توصیف‌ها در شعر قاآنی، غالبا به قدری بدیع و نغز و ابتکاری و به‌ویژه ترکیب کلام او چنان گیرا و گیج‌کننده است که گویی قاآنی نخستین کسی است که این شیوه زیبا و رنگین و این تعبیرات تند و جسورانه را به‌کار بسته است. به عنوان مثال، در قطعه کوتاه هزل‌آمیزی، گفت‌وگوی پیرمردی را با طفلی بیان می‌کند و نمک این قطعه، آن است که هر دوی آنان الکن هستند. نمونه این شیرین‌کاری‌ها در شعرای قدیم ایران زیاد نیست و باید قاآنی را در این سبک تا حدی متجدد دانست. اما این‌گونه اشعار او بسیار نادر است[۱].

با مطالعه کتاب، می‌توان دریافت که زبان شاعر آن، غنی و شیواست. قاآنی تسلط بی‌نظیری بر الفاظ دارد. او کلمات را فخیم و فاخر انتخاب می‌کند و در نشاندن هر کلمه به جای خود، تواناییی و چیره‌دستی عجیبی از خود نشان می‌دهد و در این کار، یعنی ربودن و به‌کار بستن کلمات، هیچ شاعر فارسی‌زبانی به پای او نمی‌رسد. ولی با این همه، قدرت بیان و مهارت در وصف و تشبیه و صحنه‌سازی، قصاید او از حیث مضمون، فقیر و ناچیز است و می‌توان گفت روی‌هم رفته در شعر او، لفظ بر معنی و خیالات سطحی بر تخیلات عالیه و تصورات بلند، غلبه دارد و او یکه‌تاز میدان الفاظ است[۲].

از دیگر ویژگی‌های شعر قاآنی آن است که وی هرکسی را به امید گرفتن احسان، مدح می‌کند و در ممدوحان خود، فضیلت و مناعت نمی‌جوید. او حتی برا زکام حاج میرزا آقاسی نیز شعر گفته است[۳].

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه، ص8- 9
  2. ر.ک: همان، ص9
  3. ر.ک: همان

منابع مقاله

مقدمه کتاب.


وابسته‌ها