دیوان غزلیات شیخ فریدالدین نیشابوری

دیوان غزلیات شیخ فریدالدین نیشابوری مجموعه اشعار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری است با مقدمه فرشید اقبال.

دیوان غزلیات شیخ فریدالدین نیشابوری
پدیدآوران	عطار، محمد بن ابراهیم (نویسنده) اقبال، فرشید (محقق)
ناشر	مؤسسه فرهنگي انديشه در گستر
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1382ش
چاپ	یکم
شابک	‎964-93866-6-1
موضوع	شعر فارسي - قرن 6ق. شعر عرفاني - قرن 6ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ / 5035 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

عطار از عرفا و شاعران قرن 6 قمری است. پس از «تذكرة الاولياء»، ديوان عطار را به گمان قوى بايد دومين تجربه ادبى او در زمينه تأليف، شمرد. ديوان فریدالدین عطار، بيشتر حاوی غزل‌هاى عاشقانه، عرفانى و قلندروار است اما شمارى از قصيده‌ها و اندكى از ترجيعات(ترجيع‌بند و تركيب‌بند) نيز در آن يافت مى‌شود.

به علت اهمیت شیخ فریدالدین و افکار و اشعار او، نسخه‌های متعددی در دوران‌های مختلف از دیوان اشعار او چاپ شده است. نسخه حاضر از این اثر با مقدمه فرشید اقبال توسط انتشارات اندیشه درگستر در سال 1382 شمسی به چاپ رسیده است. اقبال در مقدمه‌اش بر کتاب می‌نویسد: «کتابی که با عنوان دیوان غزلیات شیخ فریدالدین عطار پیش رو دارید آخرین کتاب از گنجینه شیخ عطار است. بی‌گمان در سرودن غزل عرفانی، به جز سنایی کسی بر او برتری ندارد و سخنانش الهام‌بخش دیگر شاعران عارف ایران بوده است. دیوان غزلیات شیخ عطار دربرگیرنده 754 غزل است که در 82 غزل به فرید و در دیگر غزلها به عطار تخلص نموده است». در این نسخه، پس از مقدمه کوتاه فرشید اقبال که در آن درباره عطار و عرفان او و ملاقاتش با مولانا و توضیح کوتاهی درباره اشعار او، اشعار عطار ارائه می‌گردد».

چاپ‌های دیگری نیز از این اثر صورت گرفته است مثلا چاپ سال 1384 که یازدهمین چاپ از این نسخه است در تهران توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی با تصحیح و تنظیم تقی تفضلی. این نسخه از اثر به لحاظ فهرست‌های کتاب غنی تر از نسخه حاضر(اندیشه گستر) است. و حاوی دو مقدمه است که یکی مقدمه چاپ دوم اثر است و دیگری مقدمه چاپ اول که روی هم تا صفحه 86 کتاب را به خود اختصاص داده‌اند و مقدمه کتاب مبسوط و کامل است. همچنین حاوی پاورقی‌هایی است که در نسخه حاضر(اندیشه گستر) اثری از آنها وجود ندارد؛ اساسا نسخه اندیشه گستر، پاورقی ندارد.

از دیگر نسخه‌های چاپ شده این اثر، نسخه‌ای است که به تصحیح سعید نفیسی رسیده و توسط کاظم عابدینی مطلق ویراستاری شده است. این نسخه در سال 1391 شمسی توسط انتشارات آدینه سبز در تهران با عنوان «دیوان عطار : قصاید، ترجیعات و غزلیات» برای سومین بار به چاپ رسیده است. مزیت این نسخه کاملتر و صحیحتر بودن آن نسبت به نسخه‌های دیگر است. نفیسی در مقدمه چاپ سوم کتاب، از دستیابی به منابعی یاد می‌کند که دسترسی به 161 بیت از ابیات عطار را که در چاپ‌های قبلی همین نسخه از اثر وجود نداشته، را برای وی ممکن کرده‌اند. از دیگر مزایای این نسخه بر دو نسخه پیشین(اندیشه گستر و علمی فرهنگی) وجود بخشی با عنوان شرح و معنی لغات دشوار در انتهای کتاب است که از صفحه 481 به بعد، آمده است. وجود ویراستاری فنی، رسم الخطی که نزدیکتر با رسم الخط معاصرین باشد، و ذکر اختلاف نسخ در پاورقیها، از دیگر مزایای این نسخه(اندیشه سبز) بر دو نسخه پیشین(اندیشه گستر و علمی فرهنگی) است.

درهرحال نسخه شرکت انتشارات علمی و فرهنگی به لحاظ مقدمه مفصلی که دارد بر این دو نسخه برتری دارد ولی به نظر می‌رسد نسخه انتشارات اندیشه سبز که توسط سعید نفیسی تصحیح شده کاملتر و صحیحتر از دو نسخه بررسی‌شده در فوق است.

منبع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب
2. عطار نیشابوری، فریدالدین، دیوان عطار، با تصحیح و تنظیم تقی تفضلی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ یازدهم، 1384 ش.
3. عطار نیشابوری، فریدالدین، دیوان عطار : قصاید، ترجیعات و غزلیات، با تصحیح سعید نفیسی و ویراستاری کاظم عابدینی مطلق، آدینه سبز، تهران، چاپ سوم 1391 ش.