تمام الفيض في باب الرجال
تمام الفیض فی باب الرجال تألیف اسماعیل حقی بن مصطفی جلوتی (متوفی 1137ق) مشتمل بر شرح‌حال، افکار و سخنان رجال و مشایخ طریقه جلوتیه به‌ویژه عثمان بن سید فتح‌الله است. این اثر با تحقیق احمد فرید مزیدی منتشر شده است.
| تمام الفيض في باب الرجال | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حقی، اسماعیل بن مصطفی (نويسنده) مزیدی، احمد فرید (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | رجال و مشايخ الطريقة الجلوتية |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 2010م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ح7ت8 291/23 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب از نفیس‌ترین کتبی است که ارتباط بین شیخ و مرید و ارتباط روحی ایشان را تبیین کرده است. جلوتی در این کتاب، سیره استادش عثمان فضلی را گردآوری کرده و مناقب و احوالات دینی و دنیوی و کرامات و موضع‌گیری او با سلاطین و امرا را ذکر کرده است. ذکر ارتحال وی در طلب علم و اشاره به برتری تصانیفش و تأثیر او در حوزه علم و مکتب تصوف از دیگر مباحث اوست. همچنین از آداب طریق و سلوک و لباس خرقه صوفیه و به‌ویژه طریقه جلوتیه بحث کرده است. تبیین سلسله طریق و فواید تربیت او به دست استادش از دیگر مباحث کتاب اوست.[۱].
کتاب مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مصنف، هفده فصل و هفت ملاقات است. کتاب با تبیین طرق حق و سر تعدد و تکثر آن اختصاص یافته است. جلوتی راه‌های رسیدن به خداوند را متعدد و به عدد انفاس خلایق می‌داند؛ چراکه برای هر شخص شیوه خاصی در توجهش به سوی خداست.[۲].
نویسنده که از پیروان طریقه صوفیه جلوتیه است، تفاوت آن با خلوتیه را تنها به گذاشتن یک نقطه در بالا و پایین می‌داند و اینکه عبدالقادر گیلانی با انتقال یک نقطه از بالا به پایین طریقه جلوتیه را ایجاد کرد.[۳] از دیدگاه او سلوک برای سیر الی الله به منزله وضو برای نماز است که آنگونه نماز بدون وضو ممکن نیست، سیر بدون سلوک نیز صحیح نیست. انتهای سیر نیز پرواز و وصول سالک به قاف قربت است.[۴]
جلوتی در هفتمین فصل کتاب از محی‌الدین عربی یاد کرده است.[۵] از فصل هشتم کتاب به شرح احوالات و کرامات استادش عثمان بن سید فتح‌الله می‌پردازد.[۶] در انتهای کتاب نیز سخنانی که در هفت ملاقات بین او و استادش رد و بدل شده را به رشته تحریر درآورده است.[۷]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.