أخبار الأذکياء

اخبار الاذکیاء تألیف ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن جوزی (598-508ق)، مشتمل بر مجموعه ارزشمندی از سخنان حکیمانه و جالب اقشار مختلف مردم از انبیا و علما و دانشمندان گرفته تا مردم عادی است که در ابواب مختلف دسته‌بندی شده است. تحقیق کتاب توسط دانی بن منیر آل زهوی انجام شده است.

أخبار الأذکياء
أخبار الأذکياء
پدیدآورانابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی (نويسنده) آل زهوی، دانی بن منیر (مصحح)
ناشرالمکتبة العصرية
مکان نشرلبنان - بیروت ** لبنان - صیدا
سال نشر1432ق - 2011م
چاپ1
شابک-
موضوعاحادیث اهل سنت - قرن 6ق. - ادبیات عربی - لطیفه، هجو و طنز
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‎‏/‎‏الف‎‏4 4092 PJA
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

کتاب مشتمل بر مقدمه نویسنده و 33 باب است. محقق اثر عبارات کتاب را در 682 شماره دسته‌بندی کرده است.

نویسنده در مقدمه کتاب چنین می‌نویسد: «اما بعد، والاترین موهبات، موهبت عقل است؛ چراکه وسیله تحصیل معرفت الهی است و به‌وسیله آن مصالح تنظیم، عواقب لحاظ، غوامض فهم و فضائل جمع می‌شود. و چون عقلاء در موهبت عقل متفاوت و در تحصیل تجارب و علم مختلف هستند، دوست داشتم که کتابی در اخبار اذکیاء که فراست ایشان قوی و ذکاوت آنها به جهت قوه جوهری عقولشان روشن است، گردآورم. در این کار سه هدف داشتم: اول شناخت توان اذکیاء با ذکر احوالاتشان؛ دوم پیوند عقول شنوندگان -اگر استعدادی برای نیل به آن مرتبه داشته باشند- چراکه دیدن عقلاء و همنشینی با ایشان برای خردمندان مفید است، پس شنیدن اخبار آنها نیز همانند دیدن ایشان است و سوم ادب شدن خود بزرگ‌بین، هنگامیه اخبار کسی که پیروی از او برایش سخت است را می‌شنود.[۱]

ابن جوزی در ابواب اولیه کتاب از فضیلت و ماهیت عقل و معنای ذهن و ذکاوت سخن گفته است. از دیدگاه او نشانه‌های ذکاوت بر دو قسم است: حکما از جهت صورت، اخلاق معتدل و بنیه متناسب و از جهت معنا و افعال سکوت و سکون و مانند آن را دلیل بر ذکاوت می‌دانند.[۲]

او از گفته‌های هوشمندانه انبیاء و امت‌های گذشته نقل کرده و عباراتی را ذکر کرده که حکایت از ذکاوت پیامبر اسلام(ص) و خلفا و همچنین سلاطین و امراء و قضات و فقها و عباد و زهاد دارد. همچنین در بابی از کتاب ضرب المثل‌های عربی و حکمت‌هایی که از زبان حیوانات نقل شده گردآمده است.[۳]‏ و در باب دیگر حکایت‌هایی که از زیرکی کودکان اشاره دارد مطرح شده است.[۴]

اذکیاء همیشه در بین دانشمندان و نخبگان نبوده‌اند بلکه گاه سخنان عوام و مردم عادی حکایت از زیرکی ایشان دارد؛ به عنوان مثال در شماره 394 چنین آمده است: ادیبی به دوستش گفت: به خداوند سوگند که تو بوستان دنیا هستی، و دوستش به او گفت: تو نیز نهری هستی که آن بستان از آن سیراب می‌شود.[۵]

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه مؤلف، ص5
  2. ر.ک: متن کتاب، ص17
  3. ر.ک: همان، ص218
  4. ر.ک: همان، ص183
  5. ر.ک: همان، ص136

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها