ریاضی یزدی، سید محمدعلی
سید محمدعلی ریاضی یزدی (1290-1361ش)، از شعرای معاصر کشور و «ملک‌الشعرای» آستان حضرت معصومه(س) بود که به «ریاضی» و «قضایی» تخلص می‌کرد و به‌خاطر اشعار مذهبی‌اش، به «شاعر آل‌الله» و «معین‌السادات»، مشهور شده بود.
| نام | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حاج سید ابراهیم ریاضی |
| متولد | 1290ش |
| محل تولد | محله وقت‌وساعت یزد |
| رحلت | 1361ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | دیوان ملک‌الشعراء ریاضی یزدی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE48213AUTHORCODE |
ولادت و نسب
سید محمدعلی ریاضی یزدی، فرزند حاج سید ابراهیم ریاضی، مقلب به «معین‌السادات»، به سال 1290ش، در محله وقت‌وساعت یزد دیده به جهان گشود. جد بزرگ وی میرزا علینقی وقت‌وساعتی بود و نام خانوادگی ایشان هم برگرفته از نام و شهرت حاج سید ریاض‌الدین، فرزند کوچک‌تر میرزا علینقی وقت‌وساعتی است. حاج سید ریاض‌الدین از جمله عرفای زمان خود بود که زن و فرزند نداشت و عمده سال‌های زندگی خود را در اردکان به زهد و گوشه‌نشینی گذراند[۱].
جد مادری ریاضی، ناظم‌الاطباء و تنها دایی او، معتمدالحکماء، به حرفه پزشکی اشتغال داشته و در میان اهالی یزد، به خوش‌نامی و پاک‌طینتی شهره بودند[۲].
تحصیلات
سید محمدعلی ریاضی، پس از اتمام تحصیلات ابتدایی در یزد، عازم اصفهان شد و در عنفوان جوانی به کسب علوم دینی پرداخت. هم‌زمان دوره نخست دبیرستان را هم در آنجا طی نموده و سپس عازم تهران شد. ورود ریاضی به تهران با آغازین سال‌های سلطنت پهلوی اول و ورود جریان مدرنیته به ایران همراه بود. ریاضی در تهران به ادامه تحصیل پرداخت و ازآنجاکه به زبان و ادبیات عربی مسلط بود، مدتی هم به امر تدریس خصوصی مشغول شد. او پس از اخذ دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، وارد دانشکده معقول و منقول شد و دوره سه‌ساله رشته الهیات را با کسب رتبه اول به پایان رساند. او بعلاوه در سال 1318ش، موفق به اخذ مدرک لیسانس علوم تربیتی از دانشسرای عالی تهران شد و پس‌ازآن، از طرف وزارت فرهنگ و علوم مأمور به خدمت در بخش اداری - مالی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران گردید. همچنین وی در طول هفته، ساعاتی را نیز به تدریس در دبیرستان‌های تهران مشغول بود[۳].
خانواده
ریاضی پنج برادر و دو خواهر داشت. خواهر جوان او زهرا ریاضی در سال 1320 فوت نمود. برادر ارشدش سید علی‌اکبر امیرریاضی و نیز سه برادر دیگر، یعنی سید کاظم، سید مرتضی و سید حسن که همگی در کسوت پزشکی بودند، در حدفاصل سال‌های 1335 تا 1339ش، یکی پس از دیگری درگذشتند[۴].
ریاضی سرانجام پس از سال‌ها خدمت صادقانه، در سال 1355ش، بازنشست گردید و در همه این سال‌ها ادبیات و به‌ویژه شعر و شاعری تنها دل‌مشغولی وی بود. ریاضی فرزند نداشت و همسر وی خانم ملیحه بزرگ‌پور نیز در سال 1349ش، در اثر سانحه غمبار تصادف در مسیر قم به رحمت ایزدی پیوست[۵].
شاعری
ریاضی یزدی که کار شعر و شاعری را از اوان جوانی شروع کرده بود، دارای نثری قوی، پرکشش و مستحکم بود. چنانکه با برداشته شدن فشار سنگین و نفس‌گیر سال‌های دیکتاتوری پهلوی اول از روی فضای عمومی کشور، در حدفاصل سال‌های 1320 تا 1332ش، به فعالیت در عرصه مطبوعات آزاد کشور پرداخت. ریاضی فارغ از هرگونه وابستگی حزبی و گروهی، نهایت بهره‌برداری را از فضای آزاد حاکم بر مجامع فرهنگی - ادبی کشور نموده و با نگارش سلسله مقالاتی نغز و پرمایه، به بسط و توسعه افکار و اندیشه‌های بلند خود در عرصه شعر و ادبیات فارسی پرداخت. مطالب و مقالات تراوش کرده از خامه زرین و پرارج وی، اغلب در روزنامه‌های انسان آزاد (به مدیریت سید جواد سعیدی فیروزآبادی) و آتش‌فشان (به مدیریت ادیب رضوی یزدی، وکیل سرشناس دادگستری) چاپ و منتشر شد[۶].
پس از کودتای اسفناک 28 مرداد و سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق بود که ریاضی هم دست و قلم از عرصه مطبوعات فراکشید و به همان حضور در مجالس و انجمن‌های ادبی تهران و دیگر شهرها بسنده نمود[۷].
ریاضی در سرودن انواع قالب‌های شعری، به‌خصوص قطعه، غزل و مثنوی مهارت و استادی تام و تمام داشت، اما شاخصه اصلی ریاضی، توانایی و جایگاه رفیع وی در عرصه «شعر آئینی» است. نامبرده اشعار زیادی در مدح و منقبت مقام پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) و همچنین در تعزیت و سوگواری آن بزرگواران دارد. اشعار ریاضی در توصیف واقعه سوزناک و شگرف کربلا و مقام‌های معنوی و بلند حضرت سیدالشهداء، جایگاه سخن را به اوج تعالی و عروج می‌رساند. ابیات برخاسته از سینه پرسوز این شاعر دل‌سوخته در مدح حضرت قمر بنی‌هاشم و حالات روحانی آن جناب در نوع خود بی‌نظیر می‌باشد. اشعار ریاضی به مناسبت ولادت حضرت امام حسن مجتبی(ع)، مدیحه‌سرایی در ستایش مقام سترگ و والای حضرت فاطمه زهرا(س) و همچنین اشعاری که به سال 1347ش، در ستایش و منقبت حضرت رسول اکرم(ص) در حسینیه ارشاد توسط وی سروده و سپس قرائت گردید، از عالی‌ترین و شیواترین نمونه‌های شعر آئینی بشمار می‌رود. ریاضی یزدی به سبب حضوری فعال در عرصه شعر و ادب ایران با بسیاری از بزرگان و ادبای این خاک، به‌ویژه مرحوم امیری فیروزکوهی و استاد سید محمدحسین شهریار دوستی و مجالستی نزدیک و صمیمانه داشت[۸].
وی به‌علاوه اشعاری در سوگ اساتید بزرگی همچون جلال‌الدین همایی، سید کاظم عصار، محمد معین و لطفعلی صورتگر دارد[۹].
با اوج‌گیری مبارزات انقلابی مردم ایران در سال 1357ش، ریاضی قلم و بیان خود را صادقانه در خدمت اسلام، انقلاب و مردم نهاده و اشعاری پرمایه و قوی در خصوص حوادث و روزهای پرشور انقلاب سرود. اشعار وی در رابطه با قیام خونین 17 شهریور، تحصن اساتید انقلابی در دانشگاه تهران، شهادت دکتر نجات‌اللهی، فوت آیت‌الله طالقانی و همچنین شهادت آیت‌الله صدوقی در قالب شعر و ادبیات انقلابی مردم ایران می‌گنجد[۱۰].
ریاضی اشعار نغز و پرکشش فراوان دارد که برخی از بهترین‌های آن‌ها زینت‌بخش مقابر مقدسه و حرم‌های امن حضرت علی(ع)، امام حسین(ع)، امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س) و نیز گنبد و بارگاه برخی امامزاده‌ها و دیوارهای مسجد بزرگ دانشگاه تهران شده است. مجموعه اشعار این شاعر بزرگ اهل‌بیت(ع)، در کتابی تحت عنوان «هنرستان عالی مرغان» به طبع رسیده است[۱۱].
وفات
وی که در دوران حیات پربرکت خود و به سبب ارادت فراوان به حضرت معصومه(س)، به مقام خادم افتخاری و نیز «ملک‌الشعرای» بارگاه مقدس آن حضرت مفتخر گردید و پس از سال‌ها خدمت صادقانه بر آستانه اهل‌بیت(ع)، سرانجام در روز 29 اسفند سال 1361ش، در بیمارستان بانک ملی تهران درگذشت و در گورستان ابن‌بابویه به خاک سپرده شد[۱۲].
پانویس
منابع مقاله
بی‌نام، «نگاهی به معروف‌ترین اشعار عاشورایی»، برگرفته از سایت خبرگزاری فارس، پنجشنبه 23 اسفند 1397،