سه رساله در نقد عرفان
سه رساله در نقد عرفان، میرزا ابوالقاسم بن حسن گیلانی (1151-1231ق)، معروف به میرزای قمی، در موضوع عرفان است و توسط حسین لطیفی و علی جبار گلباغی ماسوله تصحیح شده است.
| سه رساله در نقد عرفان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (نویسنده)
غفرانی، عبدالله (ویراستار) لطیفی، حسین (محقق) جبار گلباغی ماسوله، علی (محقق) |
| ناشر | آستان قدس رضوی. بنیاد پژوهشهای اسلامی |
| مکان نشر | ایران - مشهد مقدس |
| سال نشر | 1384ش. |
| چاپ | چاپ سوم |
| شابک | 978-964-444-945-1 |
| موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - دفاعیهها و ردیهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | م9س9 / 284/3 BP |
کتاب حاوی سه رساله از میرزای قمی است که به درخواست افراد مختلف به نگارش درآمده‌اند. نخست، «رسالهی اجازه ذکر» یا «رساله در ذکر و فکر» نعمت‌الله ولی در پاسخ به نامه و استفتای ملا علی‌اصغر، ملاباشی دربار قاجار. دوم، «رسالهی ایمان فرعون» یا «فرعونیه» است. این رساله نیز به درخواست ملا علی‌اصغر یادشده است. سوم، رسالهی «رد صوفیه و وحدت وجود» است که به درخواست فتحعلی شاه قاجار است. نام دیگر این رساله ارشادیه یا نامه میرزای قمی به فتحعلی شاه است و نویسنده آن را در اواخر عمرش به سال 1230ق به نگارش درآورده است[۱].
نویسنده در رساله اجازه ذکر، به بررسی و نقد مبانی نظری یکی از مسائل عرفان عملی - یعنی ذکر و فکر – پرداخته است[۲]. او با بررسی استدلال‌های جواز ذکر و فکر و در جهت پاسخ به آن به طرح مباحثی مختلف در خصوص ذکر، سالک و معرفت الله پرداخته و در پی آن اجزای سامان‌دهنده استدلال‌ها را بیان کرده و آنها را به نقد کشیده است. وی در این راستا از آوردن شواهدی از روایات غفلت نورزیده است[۳].
در رساله فرعونیه که پیرامون ایمان و کفر فرعون است، نویسنده با طرح موضوع پرهیز از حب دنیا در مقدمه‌ی آن به نصیحت درباریان به فراگیری علم پرداخته و در ادامه با نقد و تعریض به برخی از سخنان صوفیان از جمله در خصوص ایمان فرعون، آن را خاتمه داده است[۴].
در رساله رد صوفیه که شامل یک مقدمه و دو مطلب است، نویسنده در آغاز سخن به پند و اندرز پیروان صوفیه پرداخته، سپس به سخنان بزرگان آنان مانند ابن عربی اشاره کرده و به دنبال آن، موضوع وحدت وجود را مورد بررسی و نقد قرار داده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار.