سه رساله در نقد عرفان
سه رساله در نقد عرفان میرزا ابوالقاسم بن حسن گیلانی(1151-1231ق) معروف به میرزای قمی، محقق قمی، و فاضل قمی از عالمان بزرگ شیعه در سده دوازدهم و سیزده هجری قمری است. [۱] موضوع این اثر عرفان است و توسط حسین لطیفی و علی جبار گلباغی ماسوله تصحیح شده است.
سه رساله در نقد عرفان | |
---|---|
پدیدآوران | میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (نویسنده)
غفرانی، عبدالله (ویراستار) لطیفی، حسین (محقق) جبار گلباغی ماسوله، علی (محقق) |
ناشر | آستان قدس رضوی. بنیاد پژوهشهای اسلامی |
مکان نشر | ایران - مشهد مقدس |
سال نشر | 1384ش. |
چاپ | چاپ سوم |
شابک | 978-964-444-945-1 |
موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - دفاعیهها و ردیهها |
زبان | فارسی |
تعداد جلد | 1 |
کد کنگره | م9س9 / 284/3 BP |
ساختار اثر مبتنی بر سه رساله از میرزای قمی است که به درخواست افراد مختلف به نگارش در آمدهاند. نخست رسالهی اجازه ذکر یا رسالهای در ذکر و فکر نعمت الله ولی در پاسخ به نامه و استفتای ملا علی اصغر، ملاباشی دربار قاجار. دوم رسالهی ایمان فرعون یا فرعونیه است. این رساله نیز به درخواست ملا علی اصغر یاد شده است. سوم رسالهی رد صوفیه و وحدت وجود است که به درخواست فتح علی شاه قاجار است. نام دیگر این رساله ارشادیه یا نامه میرزای قمی به فتح علی شاه است و نویسنده آن را در اواخر عمرش به سال 1230ق به نگارش درآورده است. [۲]
نویسنده در رساله اجازه ذکر به بررسی و نقد مبانی نظری یکی از مسائل عرفان عملی – یعنی ذکر و فکر – است [۳] او با بررسی استدلالهای جواز ذکر و فکر و در جهت پاسخ به آن به طرح مباحثی مختلف در خصوص ذکر، سالک، معرفت الله پرداخته و در پی آن اجزای سامان دهنده استدلالها را بیان کرده و آنها را به نقد کشیده است. وی در این راستا از آوردن شواهدی از روایات غفلت نورزیده است. [۴]
در رساله فرعونیه که پیرامون ایمان و کفر فرعون است، نویسنده با طرح موضوع پرهیز از حب دنیا در مقدمهی آن به نصیحت درباریان به فراگیری علم پرداخته و در ادامه با نقد و تعریض به برخی از سخنان صوفیان از جمله در خصوص ایمان فرعون آن را خاتمه داده است[۵]
در رساله رد صوفیه که شامل یک مقدمه و دو مطلب است نویسنده در آغاز سخن به پند و اندرز پیروان صوفیه پرداخته سپس به سخنان بزرگان آنان مانند ابن عربی اشاره کرده به دنبال آن موضوع وحدت وجود را مورد بررسی و نقد قرار داده است. [۶]
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار.