بیدآبادی، محمد بن محمدرفیع
بیدآبادی، محمد بن محمدرفیع (متوفای 1198ق)، حکیم، عارف قرن دوازدهم
| ملا آقا محمد بیدآبادی | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | محمدرفیع |
| محل زندگی |  ایران |
| رحلت | 1198ق |
| مدفن | تخت فولاد |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | میرزا محمدتقی الماسی خواجویی، اسماعیل ملا عبدالله حکیم |
| شاگردان | ملا علی نوری ملا محراب گیلانی |
| برخی آثار | حسن دل |
ولادت
پدرش مولی محمدرفیع از زاهدان و مجتهدان گیلان و مازندران بود که به اصفهان رفت و در محله بیدآباد این شهر ساکن شد. آقا محمد در آنجا به دنیا آمد و شهرتش به سبب اقامت طولانی او در بیدآباد است.[۱] دوران زندگی بیدآبادی در بحرانی‌ترین لحظات تاریخی ایران سپری شده، اوائل عمر وی مقارن با سقوط صفوی(1135ق) و روی کار آمدن افاغنه بوده است.[۲]
تحصیلات
استادان وی در معقول و منقول، ملا عبدالله حکیم (متوفای 1162) و میرزا محمدتقی الماسی (متوفای 1159) بودند. اساساً اهمیت ویژه بیدآبادی در انتقال میراث فلسفی ملاصدرا به نسل پس از خود است، بنابراین، بیدآبادی را می‌توان احیاکننده و مروج فلسفه ملاصدرا دانست، هر چند بیش‌تر در عرفان بروز و ظهور کرده است. بیدآبادی در عرفان، مرید سید قطب‌الدین نیریزی (۱۱۰۰ـ ۱۱۷۳)، از ارکان سلسله ذهبیه، بود و پس از مرگ او قطب این سلسله شد. گفته‌اند سلسله عرفانی برخی عارفان متشرع ساکن نجف و کربلا، مانند سید احمد کربلایی، سیّد مرتضی کشمیری، ملا فتحعلی سلطان‌آبادی، ملا حسینقلی همدانی و سیّد مهدی بحرالعلوم به بیدآبادی متصل است. تبحُرّ وی در علم کیمیا نیز ادعا شده است.
بیدآبادی در فقه قائل به وجوب نماز جمعه در عصر غیبت امام زمان علیه‌السلام بود، و چون در اصفهان نماز جمعه برگزار می‌شد، برای رعایت فاصله لازم بین دو نماز جمعه، به روستای رِنان در بلوک ماربین می‌رفت و در آنجا اقامه نماز جمعه می‌کرد. همچنین، خوانساری به نقل از منیة المرتاد میرزا محمد اخباری، بیدآبادی را در زمره مخالفان نظریه اجتهاد و مدافعان نظریه اخباری نام برده است.
بیدآبادی به توجهی که حکومت وقت به وی می‌کرد بی‌اعتنا بود، و اموالی را که به رسم هدیه برای او می‌فرستادند، نمی‌پذیرفت. وی به زهد و قناعت در معاش می‌کوشید، و برای امرار معاش، به زراعت و شعربافی می‌پرداخت. در قحطی اصفهان، برای همدردی با قحطی‌زدگان، شش ماه به خوردن زردک خام اکتفا کرد.
شاگردان مهم بیدآبادی عبارت‌اند از: ملا علی نوری، ملا محراب گیلانی، حاج محمد ابراهیم کرباسی، میرزا ابوالقاسم خاتون‌آبادی، ملا عبدالکریم اشراقی قاینی، سیّد حسین قزوینی، میرزا ابوالقاسم قمی، ملا نظرعلی گیلانی، صدرالدین محمد دزفولی، اسماعیل جزایری و میرزا هدایت‌الله مشهدی. مولی مهدی نراقی و میرزا محمدعلی میرزامظفر، مدرس آثار شیخ اشراق، را نیز از زمره شاگردان او دانسته‌اند.
وفات
بیدآبادی در ۱۱۹۷ (یا اول محرم ۱۱۹۸) وفات یافت، و مقبره وی در تخت فولاد اصفهان، جنب مقبره پدرش در شرق تکیه خوانساری‌ها، جای دارد
آثار
۱)آداب سیر و سلوک: این کتاب نامه‌ای است به عربی که وی به میرزای قمی نگاشته و در آن روش سیر و سلوک را متذکر شده است. ۲ ) التوحید علی نهج التجرید (مبدأ و معاد) ۳) حُسن دل ۴) تفسیر ۵) مکاتبات[۳]
پانويس
منابع مقاله
- صدرایی خویی، علی، مقدمه کتاب حسن دل، بیدآبادی، محمد بن محمدرفیع، قم، انتشارات نهاوندی، چاپ یکم، 1380ش
- رضا، عنایت الله، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج5، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1373