اللباب فی علوم الکتاب
اللباب فی علوم الکتاب تألیف ابی‌حفص عمر بن علی حنبلی دمشقی (متوفی 880ق) مفسر قرن نهم و مشهور به ابن عادل حنبلی یا دمشقی، تفسیری جامع و مشتمل بر آراء مختلف تفسیر، لغت، صرف و ... است. این کتاب با تحقیق احمد عبدالموجود و علی محمد معوض منتشر شده است.
| اللباب فی علوم الکتاب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عادل، عمر بن علی (نویسنده)
عبدالموجود، عادل احمد (محقق) معوض، علی محمد (محقق) حسن، محمد سعد رمضان (محقق) حرب، محمد متولی دسوقی (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمیة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1419ق. = 1998م. |
| چاپ | چاپ یکم |
| موضوع | تفاسیر اهل سنت - قرن 9ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 20 |
| کد کنگره | /الف2ل2 / 96 BP |
کتاب با مقدمه‌ای در بیش از هفتاد صفحه در معرفی ابن عادل و عصر او و مباحث تفسیری و مطالبی درباره کتاب آغاز شده است.[۱] این تفسیر که مجموعه‌ای گسترده از آراء تفسیری، لغت، صرف، نحو، بلاغت، شعر عرب، کلام و عقاید، قرائت، حدیث، فقه، اصول و... را شامل می‌شود، در حقیقت تفسیری جامع محسوب شده که جمع میان شیوه‌های گوناگون تفسیری نیز نموده است؛ گاهی به شیوه تفسیری قرآن به قرآن در فهم آیه تلاش کرده و با انضمام آیات مشابه لفظی و محتوایی به یکدیگر، پرده از نقاط مبهم آن برداشته و گاه با ارجاع به حدیث و سنت پیامبر(ص) و نیز اقوال صحابه و تابعات در تبیین آیات کوشیده است؛ چنانکه گاهی به روش اجتهادی در آیات نگریسته و در این جهت تمامی توان خویش را با استمداد از تمام مقدمات، علوم و ابزارهای لازم به کار برده است[۲]
ابن عادل در مقدمه کتابش اصول تفسیر و قواعد آن و برخی از مباحث علوم قرآن را بیان کرده است.[۳] سپس در قالب «فصل فصل» مباحث کتاب را بیان کرده است. شواهد شعری نزد ابن عادل جایگاه مهمی در بنای قواعد نحوی دارد. همچنین فراوان به احادیث شریف نبوی استشهاد می‌کند.[۴] شواهد شعری کتاب شماره‌گذاری شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محققین.
- الشایع، محمد بن عبدالرحمن؛ «إبن عادل و تفسیره اللباب فی علوم الکتاب»، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، رجب 1417، العدد 17، صفحه 13 تا 42؛ به آدرس اینترنتی:
- احسانی، کیوان؛ «واکاوی نقدهای ابن عادل به زمخشری در برداشت‌‌های کلامی ـ ادبی از آیات در تفاسیر اللّباب و الکشّاف»، پژوهش‌های تفسیر تطبیقی، پاییز و زمستان 1400، شماره 14، ص 147 تا 168؛ به آدرس اینترنتی: