دیوان منصور حلاج
دیوان منصور حلاج عنوان اثری است یک جلدی به زبان فارسی با موضوع ادبیات فارسی و عرفان اسلامی. این دیوان به حسین بن منصور حلاج نسبت داده شده است ولی با توجه به سبک شعری آن و زمان زیست حلاج، به نظر می‌رسد اشتباهی در این انتساب رخ داده باشد و کتاب از آن کـمال الدیـن حسین خوارزمی-مقتول به سـال 839 هـجری در خوارزم به دست ازبکان- باشد.
| دیوان منصور حلاج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حلاج، حسین بن منصور (نویسنده) شیرازی، داود (سایر) |
| ناشر | علوي (چاپخانه) |
| مکان نشر | هند - بمبئي |
| سال نشر | 1305ق. |
| چاپ | چاپ يکم |
| زبان | فارسي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 / 4372 PIR |
این دیوان شامل حدود 16 قصیده،280 غـزل و 6 ترجیع‌بند است،که روی هـم 3000 بـیت را دربرمی‌گیرد. در غزل‌ها تخلص«حسین»آمده است. نخستین چاپ آن در هند انجام شده و سپس در تهران هم به چاپ رسیده. داوود شیرازی، مصحح دیوان،در مقدمه ناشر نوشته که چون هر دو نسخه هند و تهران، مغلوط و نـاخوانا و در عین حال نایاب بود، به اقتضای شغل و شوق و رغبت زایدالوصفی که داشته، تصمیم می‌گیرد که آثار او(حسین منصور)را برای استفاده بیشتر، به شکل این کتاب به طبع برساند. این دیوان بـه وسـیله انتشارات سنایی، در سال 1343، چاپ و منتشر شده است. ظاهرا داوود شیرازی،مسئول انتشاراتی سنایی بوده است و خود نیز تردید داشته که این اشعار از آن حسین منصور حلاج باشد و فقط به این دلیل کـه فـعلا برحسب وظیفه‌ای که از نظر نشر آثار و تدوین اشعار گویندگان دارد و امیدوار است تا حدی توانسته باشد تشنگان این وادی را که همیشه جویای کتب آموزنده عرفانی هستند، با ارائه این کتاب سیراب کـرده بـاشد، به تصحیح و چاپ این دیوان، همت کرده است. از چاپ اول کتاب به وسیله انتشارات سنایی، تا سال 1380، دهمین چاپ آن به انجام رسیده است.[۱]
نسخه حاضر، خطی است و به اهتمام سردار بیک و اهتمام میرزا محمد ملک الکتاب به چاپ رسیده است. این نسخه به خط میرزا داود شیرازی نگاشته شده و در شعبان 1305 در چاپخانه علوی بمبئی به چاپ رسیده است.[۲] شرح حال منصور حلاج در انتهای اثر پس از پایان ذکر اشعار در صفحات 170 تا 173 آمده است.
پانویس
منبع مقاله
- خیراندیش، سید مهدی، حلاج یا خوارزمی؟، «کتاب ماه ادبیات» آذر و دی 1384 - شماره 98 و 99.
- مقدمه و متن کتاب.