دیوان قصاید داعی آرانی

دیوان قصاید ملا حسن آرانی عنوان کتابی است یک جلدی به زبان فارسی از حسن بن یعقوب آرانی متخلص به داعی(1193 – 1310 ق) که به همت حبیب‌الله سلمانی آرانی جمع و چاپ شده است. این کتاب حاوی مجموعه قصیده‌های ملا حسن داعی است.

دیوان قصاید داعی آرانی
پدیدآوران	[[]] (نویسنده) [[]] (محقق) [[]] (مترجم)
کد کنگره	‏

شاعران منطقه آران و بیدگل به دلیل مجاورت با قم و کاشان، شاعرانی با زمینه مذهبی بوده‌اند و اکثرا مدایحی از اهلبیت(ع) سروده‌اند. ملا حسن آرانی متخلص به داعی، از جمله ادیبان ممتاز منطقه آران و بیدگل در قرن 13 هجری است که «دیوان القصاید» بر جای مانده‌اش به خاطر مدایح و مراثی نغز و پرمغزش جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده و توصیفهای بدیع، تصویرهای سرشار از لطایف و ظرایف، ترکیبهای استوار و متین استحکام اشعار او را به اوج رسانده است.

دفتر قصاید آرانی به سال 1266 ه.ق. یعنی دو سال پس از آغاز شاهی ناصرالدین شاه قاجار در زمان صدارت عظمی و اوج قدرت امیرکبیر و شکوفایی نظم میرزا تقی خان تدوین یافته است. بدین روی داعی در آغاز کتابش، چند بیتی در ستایش شاه نوخاسته نوزده ساله گفته است. چنین می‌نماید که داعی به صورت رسمی درس شاعری نخوانده است و لطف سخنش خداداد است. به علت روحیه زهد و گوشه‌نشینی داعی، شعر وی کمتر در محافل ادبی نقد شده تا صیقل بخورد از این رو، گاه استحکام لازم را ندارد. به علاوه که شعر و شاعری تمام مشغولیت ذهنی داعی نبوده است. بر خلاف آنکه داعی خود گفته که: نه از نظم فردوسی او را قیاس و نه از پرتو سعدیش اقتباس، اما خواسته یا ناخواسته از مطالعه آثار این دو بزرگ در اشعار خود تأثیر پذیرفته است.

داعی در دیوان القصائد سعی کرده است در سرودن قصیده‌ها و ترکیب‌بندها به استقبال صباحی بیدگلی برود و البته بدیهی است که ترکیب‌بند محتشم کاشانی بر شاخسار بلند خاطره‌اش جایگاه ویژه خود را دارد.

انگیزه اصلی مرحوم داعی در تدوین و تنظیم دیوان القصائد، سرودن مدح و منقبت و مرثیه برای خاندان پیامبر(ص) بوده است بدین روی در سرتاسر این دیوان به ندرت چیزی جز آن دیده می‌شود.

منبع مقاله

مقدمه‌های کتاب.