عدة الإنابة في أماكن الإجابة

عدة الإنابة في أماكن الإجابة، تأليف عبدالله بن محمد امين مير غنى حنفى، ملقب به محجوب(متوفى 1207ق)، به زبان عربى است. اين اثر، با موضوع دعا و فضايل آن، اماكن اجابت دعا در مكه و آثار آن و مختصرى از تاريخ حج است.

عدة الإنابة في أماکن الإجابة
پدیدآوران	مزی، عبدالله نذیر (محقق) محجوب میر غنی، عبدالله بن ابراهیم (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	فی الدعاء، و فضائله، و مواطن الاجابه المرتجاه من الله تعالی بمکه المکرمه، و آثارها و نبذه من احکام الحج
ناشر	المکتبة المکية
مکان نشر	مکه مکرمه - عربستان
سال نشر	1429 ق
چاپ	1
موضوع	حج زیارتگاههای اسلامی - عربستان سعودی مدینه مکه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏262‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ع‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب، مشتمل بر دو مقدمه، متن اثر و فهارس است. متن اثر، در دو بخش كلى تدوين شده است؛ در بخش اول، دعا و احكام آن و در بخش دوم، اماكن اجابت در مكه مورد بحث قرار گرفته است. هر يك از بخش‌ها نيز مشتمل بر عناوين متعددى است. شيوه نقل ادعيه بدون نقل سند مى‌باشد.

گزارش محتوا

مقدمه اول كتاب، به قلم دكتر عبداللطيف الصباغ نگارش شده است. وى، در بخشى از آن، نویسنده را فقيه حنفى آگاه بر ديگر مذاهب فقهى، داراى مشرب صوفى و سلفى‌اى معتدل معرفى كرده است كه از نوشته‌هايش آشكار است.

نویسنده با اين ديدگاه كه در فضايل اعمال به نيت بركت و ثواب مى‌توان به احاديث ضعيف استناد كرد، در ترجيح بعضى تعيينات و تحديد برخى اماكن و اوقات، به اين‌گونه روايات استناد كرده است. عبداللطيف صباغ با رد اين ادعا، اماكن اجابت دعا و اوقات آن را از امور شرعيه‌اى دانسته كه در آن تساهل و توسع جايز نيست.

مقدمه دوم كتاب، به قلم مصحح اثر، عبدالله نذير احمد مزى، به تبيين معناى دعا و اهميت آن در قرآن كريم و روايات مذكور در منابع اهل سنت و توضيحاتى پيرامون مطالب كتاب پرداخته است.

در بخش دعا، مى‌توان مطالبى را درباره حقيقت دعا، فضيلت دعا، شرط دعا، آداب، مكروهات، و اوقات اجابت دعا و مباحثى از اين دست، مطالعه نمود.

در بخش اماكن اجابت، به مطالبى با عنوان وقت اجابت دعا، شرافت كعبه، خلق كعبه، هيبت كعبه، فضيلت نگاه به كعبه و مطالبى پيرامون مستجار، عرفه، مزدلفه، طواف، صفا و مروه، زمزم و... برمى‌خوريم.

در بخش آثار مكه، مولد نبى اكرم(ص)، فاطمه زهرا(س)، على(ع)، حمزه و خديجه(س) و مساجد جن، شجره، مصلى، اجابه و فتح معرفى و روايات پيرامون آنها ذكر شده است.

كتاب، تنها در ذكر مواطن اجابت دعا نيست، بلكه مطالب متنوع ديگرى در آن بيان شده است، از قبيل:

ذكر مناسك حج(البته بر طبق مذاهب اهل‌سنت)؛

مشاعر مقدسه و اعمال آنها؛

آثار مكه مكرمه و موقعيت آنها و بعضى از آثار مدينه منوره و آثار نبوى؛

آداب زيارت قبور؛

خصائص حرم شريف؛

ادعيه مأثوره.

هم‌چنين در اين اثر فرهنگ حج كه در عصر مؤلف(قرن 12 هجرى) شايع بوده و معارف و آداب و رسوم اجتماعى آن عصر ذكر شده است.

نویسنده، سعى كرده است تمامى مطالبى را كه در منابع روايى و تاريخى پيرامون اماكن اجابت دعا در كعبه شريف و اطراف آن در داخل مسجد الحرام و هم‌چنين مكه و مشاعر مقدسه ذكر شده، به همراه ادعيه مأثوره درباره آنها، گردآورى كند. وى، در هر مسئله اگر چه به اختلاف فتاواى علماى اهل سنت و فروعات پيرامون آن نيز به اختصار اشاره كرده است، اما واضح است كه توجه بيشترى به مذهب حنفى داشته و در مسائل فقهى، فراوان از تعبير «على مذهبنا» و «لا على مذهبنا» و مانند آن استفاده كرده است.

او، به اعمال و تصرفات منافى با شرعى كه مردم در مشاعر مقدسه ابداع كرده‌اند نيز به جهت اطلاع حجاج و زوار اشاره كرده و بدعت‌گذار را، «جاهل ضال» ناميده است، البته بايد به اين نكته توجه داشت كه برخى از اعمال، مانند مسح و تقبيل مقام، از جمله اعمالى است كه فقهاى اهل سنت فتواى به جواز در مورد آنها نداده‌اند، اما در مذهب اهل‌بيت(ع) كه مبتنى بر دلايل مستحكم و متقن بوده و در جاى خود مورد بحث قرار گرفته است، اين موضوع، بدعت محسوب نشده و منافى با شرع مقدس دانسته نشده است.

در خاتمه بايد گفت از آن‌جا كه اين كتاب، مقدم بر ديگر كتبى است كه در اين موضوع، نگارش شده و مؤلف نيز در مكه متولد گرديده و در آن‌جا رشد يافته است و اهل مكه را اعم از بزرگان و علما و عامه مردم، ديده و مطالبى را كه گاه نزد اهل مكه متواتر بوده، از آنها شنيده است، مى‌تواند در ذكر اماكن مكه مورد اعتماد قرار گيرد.

وضعيت كتاب

مصحح كتاب، در تصحيح آن از تصوير تنها نسخه خطى موجود در كتاب‌خانه مكه استفاده كرده است. تمامى عناوين موجود، از سوى مصحح، به جهت تسهيل در مطالعه كتاب، به متن افزوده شده است.

در پاورقى، منابع احاديث، توضيح تكميلى پيرامون برخى مطالب و نيز اطلاعات امروزى پيرامون مكان‌ها و نام جديد آنها آمده است. هم‌چنين تصاوير و نقشه‌هاى رنگى فراوانى با کیفیت مناسب ارائه شده است كه خواننده را در فهم مطالب يارى مى‌دهد. فهرست‌هاى آيات، احاديث نبوى، اماكن، تصاوير و فهرست موضوعات در انتهاى كتاب ارائه شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.