دیوان سلطان ولد
دیوان سلطان ولد، مجموعه اشعار سلطان بهاءالدین محمد ولد، فرزند ارشد مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شامل: غزلیات، قصاید، قطعات، ترکیبات، اشعار ترکی، اشعار عربی، مسمط و رباعیات است.
| ديوان سلطان ولد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلطان ولد، محمد بن محمد (نویسنده) |
| ناشر | [بي نا] = [بي نا] |
| مکان نشر | ترکيه - استانبول |
| سال نشر | 1358ق |
| چاپ | چاپ يکم |
| موضوع | شعر فارسي - قرن 7ق |
| زبان | فارسي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 / ???? PIR |
«این دیوان که در مجموع مشتمل بر حدود سیزده هزار بیت است، در نهایت سادگی و درعین‌حال پختگی سروده شده است. شاعر اساس اندیشه‌های خود را از دیوان کبیر پدر خود گرفته و به هنگام سرودن غزل‌ها و رباعیات نیز دیوان مولانا را الگو قرار داده و در بسیاری از غزل‌هایش، از منبع الهام خود با قید عباراتی مانند «مولانا/شاه/شه فرمود» یا «بر وزن غزل شاه سرودم»، قدردانی کرده است.
البته در دیوان سلطان ولد شمار غزل‌هایی که از نظر موسیقی و معنا سست و ناتندرستند کم نیست، اما در این دیوان غزل‌های پخته و قدرتمندی نیز وجود دارند که تا حد زیادی به ساحت اشعار مولانا نزدیک شده و همین باعث شده که تعداد زیادی از این غزل‌ها، به‌اشتباه، در زمره غزلیات دیوان کبیر و به نام مولانا ثبت شوند، که اگر نبود پختگی و روانی این اشعار و ترسیم همان جهان شعری که مولانا تصویر می‌کرده است، هیچ‌گاه این اشعار نمی‌توانست هم‌سنگ و هم‌نشین اشعار متعالی مولانا قرار گیرد و حتی بزرگان عرفان و مولوی‌شناسی را به‌اشتباه بیندازد»[۱].
در دیوان او مقداری شعر ملمع فارسی - یونانی و مقداری هم شعر ترکی وجود دارد. این تحول فونولوژیک کلمات فارسی، شاید نتیجه هم‌نشینی این کلمات است با کلمات یونانی و ترکی رایج در قونیه[۲].
از طرف دیگر محتمل است که موسیقی حاکم بر خانقاه و شیوه آهنگ‌سازی قوالان و مصنفان قونیه عصر سبب این کار شده باشد[۳].
نسخه حاضر از دیوان سلطان ولد نخستین بار در سال 1358ق/1941م به اهتمام فریدون نافذ اوزلوق، از دانشمندان ترکیه، در استانبول به چاپ رسید، اما متأسفانه، به دلیل ناآشنایی کامل مصحح با زبان فارسی، نمی‌توان عنوان تصحیح بر آن گذاشت؛ در حقیقت قصد مصحح فقط نشر این متن ارزشمند بوده است. پس از آن، در سال 1338ش، همین چاپ عینا به کوشش اصغر ربانی «حامد» و با مقدمه‌ای از سعید نفیسی، به همت انتشارات رودکی، در تهران انتشار یافت که جز تفاوت در ترتیب اشعار، هیچ نکته تازه‌ای نداشت[۴].
پانویس
منابع مقاله
- شفیعی کدکنی، محمد رضا؛ ویژگی های عروضی دیوان سلطان ولد، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله زبان و ادبیات فارسی پاییز 1387 - شماره 62 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (10 صفحه - از 7 تا 16).
- رامین‌ثابت، مینا؛ دو تحریر متفاوت از دیوان سلطان ولد، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله مطالعات آسیای صغیر(ویژه نامه نامه فرهنگستان) بهار و تابستان 1398 - شماره 7 رتبه علمی-پژوهشی(وزارت علوم)/ISC (18 صفحه - از 99 تا 116).