شرح الأربعین (قاضی سعید قمی)
شرح الاربعین
شرح الاربعین یا «الاربعون حدیثاً» نوشته قاضی سعید قمی (درگذشته 1107ق)، به شیوه چهل حدیث نگاری در تفسیر و تأویل احادیث اهل بیت(ع) به رشته تحریر درآمده است. شرح هر حدیث را می‌توان رساله مستقلی دانست. این اثر با تصحیح و توضیحات نجفقلی حبیبی منتشر شده است.
| شرح الأربعین (قاضی سعید قمی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | [[]] (نویسنده)
[[]] (محقق) [[]] (مترجم) |
| کد کنگره | |
شرح الاربعین، مشتمل است بر یک مقدمه و شرح بیست‌وسه حدیث، که البته تعداد احادیث چنانکه در فهرست متن مصحّح نیز آمده بیست‌‌وهفت حدیث ضبط شـده اسـت، اما در ترتیب احادیث شماره‌های نوزده تا بیست‌ودو از شرح افتاده است. به هـر تقدیر آنچه در دست است شرح بیست‌وسه حدیث است که قاضی سعید قمی در شرح هر یک به تناسب مقام به بحث‌های ادبی، عرفانی و فلسفی درباره آن پرداخته و در انجام آن نظر به احادیث دیـگر غـیر آنـچه در این اثر ضبط شده و اقـوال عـارفان و حـکیمان داشته است. وی مباحث خود را چنانکه شایسته دانسته است، تحت عناوین فرعی متنوعی از قبیل «اشارة»، «هدایة»، «ارشاد»، «اشراق»، «تنویر» و «تتمیم اشراقی» به ترتیب درآورده است. این شیوه را شاید بـتوان نـاشی از ذوق عرفانی و گرایشات اشراقی وی دانست.[۱] ظاهراً او در نگارش این اثر کتاب دیگرش شرح توحید را مد نظر داشته و به آن ارجاع داده و بالعکس.[۲]
این کتاب همان‌طور که مصحح محترم در مقدمه خود یاد می‌کند، با عناوین «الاربعون حدیثا»، «شرح اربعین»، «اربعین قـاضی سـعید» در منابع نامی از آن برده شده است.[۳]
انگیزه اسـاسی قاضی سعید قمی را در تألیف شرح الاربعین شاید بتوان همان جوهره اندیشه وی یعنی الهـیات تنزیهی دانست، چه این‌که او مقتضای مضامین احادیث و روایات را در جهت تأیید اندیشه‌هایی از ایندست می‌دانست، و بـا تمسک به احادیث و اخـبار بـه بیان آراء خود و تقویت و تأیید آنها می‌پرداخت. .[۴]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.