ارغوان زار شفق
ارغوان زار شفق برگزیده دیوان طغرای مشهدی (درگذشته 1078ق) شاعر برجسته سبک هندی سده یازدهم هجری است. ذکر واژگان هندی و خراسانی و پیچیدگی بیانی از جمله ویژگی‌های اشعار طغراست. این اثر به اهتمام محمد قهرمان با تعلیقات وی منتشر شده است.
| ارغوان زار شفق برگزیده دیوان طغرای مشهدی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طغرای مشهدی (نویسنده) قهرمان، محمد (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه انتشارات امير کبير |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1384ش. |
| چاپ | اول |
| شابک | 964-00-1010-3 |
| موضوع | شعر فارسي - قرن 11ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1384 /د901 / 6417 PIR |
گزیده دیوان طغرای مشتمل بر ساقی‌نامه، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، قصاید، مقطعات، مثنویات (تنها یک مثنوی 118 بیتی)[۱]. غزل‌ها، رباعی‌های اوست. منتخب حاضر، دربرگیرنده 2605 بیت است، ولی اگر بیت برگردان را که در ترجیع‌بند شاعر پانزده بار تکرار شده است، از این شمار کم کنیم، ابیات به 2590 می‌رسد.[۲]
اکثر غزل‌های طغرا هشت یا نه‌بیتی است و تکرار قافیه در آنها به‌ندرت دیده می‌شود. مطالع غزل‌های او غالباً خوب است. در بحوری که به‌کار گرفته، در تنها وزنی که طغرا نمی‌گنجیده، شیفته تخلص کرده و قریب ده غزل در این وزن ساخته است:
شیفته را تخلصم کرد خرد درین زمین*** تا که خفیف نشمرد، بی‌خبر سخن مرا.[۳]
او گاهی به تفنن، لغات و اصطلاحات هندی چون: پرکنه، کهّار، راجه و سکاسن را وارد شعر می‌کند و گاه از برخی لغات که جنبه شعری و بخصوص غزلی ندارد چون: چیق، قابو و مستأجر سود می‌جوید.[۴] واژگان هندی و لغات ناآشنای خراسانی از برجسته‌ترین ویژگی‌های اشعار طغراست که توضیح آنها در تعلیقات و شرح لغات ذکر شده است.
طغرا شاعری مضمون‌یاب است، ولی طرز بیانی کم‌وبیش پیچیده دارد. از به‌کار گرفتن قافیه و ردیف‌های مشکل، حتی نازیبا پرهیز نمی‌کند:
کند چو شب ز رخ و زلف، جلو‌ه‌گر گل و مو*** ز شرم او نبود شمع را به سر گل و مو .[۵]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.