استفتائات (حائری یزدی)
استفتائات از محضر مرجع عالیقدر و مؤسس حوزه علمیه قم حاج شیخ عبدالکریم حائری(قدس)، مجموعه‌ای است از استفتائات شیخ عبدالکریم حائری (متوفی 1355ق) که توسط احمد عابدی (معاصر)، تهیه و تنظیم شده است.
| استفتائات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حائری، عبدالکریم (نويسنده) عابدی، احمد (گردآورنده) |
| عنوان‌های دیگر | استفتائات از محضر مرجع عالیقدر و مؤسس حوزه علمیه قم حضرت آیت‌الله العظمی حاج شيخ عبدالکریم حائری قدس‌سره |
| ناشر | نشر زائر |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1391ش |
| شابک | 978-964-180-195 - 5 |
| موضوع | فتواهای شیعه - قرن 14، فقه جعفری - رساله عملیه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در ابتدای کتاب دو مقدمه از احمد عابدی و علی‌پناه اشتهاردی (متوفی 1387ق) قید شده است.
در این کتاب ابتدا به بیان شرح حالات و زندگانی آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری پرداخته شده و سیره اخلاقی ایشان و تلاش‌های وی برای احیای حوزه علمیه قم به تصویر کشیده شده[۱] و سپس استفتائات به‌عمل‌آمده از ایشان در موضوعات مختلف فقهی به همراه پاسخ ایشان به این سؤالات شرعی درج گردیده است. در همین راستا نگارنده به 1134 استفتا از آیت‌الله حائری در موضوعاتی مانند اجتهاد و تقلید، طهارت، صوم و صلاة، زکات، خمس، حج، وقف و تحبیس، وصیت، نذر و عهد، هبه و غصب، لقطه (اشیای پیدا شده و گم‌شده)، افلاس، بیع و تجارت، مکاسب محرمه، صلح، ازدواج و طلاق، رضاع، صید، ذبح، احیای زمین‌های موات، ارث، دین، ضمان، حجر، وکالت و مسائل متفرقه در زمینه‌های مختلف فقهی اشاره کرده و پاسخ ایشان به این سؤالات را نیز درج نموده است.
از کتاب استفتائات آیت‌الله حائری، دو نسخه شناسایی شده است که تفاوت‌های فراوانی با یکدیگر دارد. ازاین‌رو حجت‌الاسلام علی اشرف عبدی، این اختلافات را استخراج نموده و در کتاب حاضر، منعکس کرده است. استفتائات متعددی در هر کدام از این دو نسخه، وجود دارد که در دیگری نیست و این تفاوت‌ها، از هر کدام از دو نسخه، با مشخص کردن مکان هر استفتاء و قرار دادن در باب مناسب خود، انجام شده است[۲].
گرچه شاید امروز کسی مقلد آیت‌الله حائری نباشد، ولی چاپ و نشر این کتاب، از ارزش و اهمیت والایی برخوردار است، زیرا گذشته از آنکه ادبیات آن زمان را مشخص می‌کند- و به همین جهت، در تحصیح اثر حاضر، به ویرایش محتوایی پرداخته نشده است- فرهنگ دینی آن را زمان را نیز آشکار می‌سازد. علاوه بر آنکه در این مجموعه، استفتائاتی یافت می‌شود که هنوز بی‌نظیر است. برخی از پاسخ‌هایی که در این کتاب آمده، خود می‌تواند یک رساله اعتقادی به‌شمار آید و ارزش آن را دارد که به‌صورت کتاب جیبی مستقل، منتشر گردد. استفتائات در خصوص کیفیت تعامل مسلمانان با یهود و بهاییان و افراد جدیدالاسلام و منافقان، از قسمت‌های جذاب کتاب است[۳].
از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که ایشان در پاسخ به سؤال شماره 838 می‌فرماید: «من کتابی در باب رجعت نوشته‌ام». از اینجا معلوم می‌شود که ایشان تألیفی در این خصوص داشته است و با توجه به آنکه قبلاً کتابی با عنوان «کتاب الحجة المنتظر» و با نام وی چاپ شده و آن کتاب، بحث رجعت را ندارد، معلوم می‌شود مقصود، کتابی دیگر غیر از «کتاب الحجة المنتظر» است[۴].
نکته‌هایی درباره رضاشاه مثل آنچه در صفحه 435 کتاب آمده، یا نامه ایران باستان در صحفه 400 و اشاراتی به تاریخ آن دوران مثل آنچه در صحفه 398 آمده و...، از دیگر مواردی است که در این اثر یافت شده و به ویژگی‌های آن، افزوده است[۵].
از دیگر ویژگی‌های کتاب، آن است که مشتمل بر استفتائات تعدادی از مراجع و علمای بزرگ است که عبارتند از آیات عظام:
- آخوند ملا محمدکاظم خراسانی که با علامت «ظم» در اصل نسخه خطی مشخص شده است.
- سید کاظم طباطبایی یزدی که با علامت «طبا» مشخص شده است.
- شیخ عبدالکریم حائری که برخی استفتائات ایشان با نام کامل و برخی دیگر بدون امضاء است. تمام استفتائات بدون امضاء، مربوط به ایشان می‌باشد.
- سید محمد حسینی یزدی فیروزآبادی که تعداد بسیار اندکی از استفتائات، با امضای ایشان بوده و شیخ عبدالکریم به آن‌ها تعلیقه زده است[۶].
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ[۷]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۸].
آقایان سید حسن نقیبی و علی اشرف عبدی تصحیح و نمونه‌خوانی و غلط‌گیری این اثر را عهده‌دار بوده‌اند[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.