ابن بابویه، علی بن حسین
ابوالحسن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى (متوفای 329ق)، معروف به ابن بابویه و صدوق اول، از محدثان و فقهاى شيعه امامیه و محل رجوع مردم قم و مناطق اطراف آن در عصر غيبت صغرى است.
| نام | ابن بابویه، علی بن حسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن بابویه، ابوالحسن علی بن ال‍ح‍س‍ی‍ن
بابویه ق‍م‍ی، علی بن حسین |
| نام پدر | حسین |
| متولد | |
| محل تولد | قم |
| رحلت | 329 ق |
| اساتید | سعد بن عبدالله اشعرى
على بن ابراهیم هاشم قمى محمد بن أبى القاسم ماجيلویه |
| برخی آثار | مجموعه فتاوی ابن بابویه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00191AUTHORCODE |
خاندان بابویه، همگى از بزرگان علم بوده‌اند که از میان آنان، على بن الحسين و فرزندش محمد بن على معروف به شيخ صدوق از همه بارزترند و منتجب‌الدين صاحب فهرست مشهور، آخرين دانشمند این خاندان است که با عنوان ابن بابویه شناخته مى‌شود.
سخن بزرگان
نجاشى و ابن نديم، على بن حسین را به عنوان يکى از فقها و ثقات شيعه معرفى مى‌کنند.
مقام علمی
مقام او در فقه و حديث چنان بود که در مواردى که حديث در دست نبود و يا اينکه در متن حديث ترديد وجود داشت، علماى شيعه به فتاوى او استناد کرده‌اند. او اولین کسى بود که در حذف سند احاديث و جمع احاديث مشابه ابتکار به خرج داد و اخبار را با قرينه ذکر کرد.
در عين عظمت و شهرت وى، از زندگى ايشان اطلاع زيادى در دست نيست و مهم‌ترين آگاهى، مربوط به نامه امام حسن عسکرى(ع) خطاب به اوست. مکاتبه امام با ابن‌بابویه، ضمن آنکه عظمت وى را آشکار مى‌کند و افتخارى برای او و خاندانش به شمار مى‌رود، نشان دهنده طول عمر او يا اعتبار او در جوانى است، زيرا بنا به شهرت، وى در سال 329ق از دنيا رفته و امام عسکرى(ع) در سال 260ق رحلت کرده است. بنابراین بايد ابن‌بابویه در زمان امام در سنى بوده باشد که با آن حضرت مکاتبه کرده و حتى دعا برای فرزندى را درخواست کرده باشد.
ابن بابویه علاوه بر مقام علمى، بازرگان و صاحب مکنت بود. او دست کم سه بار به عراق مسافرت کرد.
آثار
تا حدود 100 کتاب و رساله از قول فرزندش به او نسبت داده شده که بيشتر آنها درباره فقه، تفسير و کلام است. نجاشى تأليفات‌او را چنين برشمرده است: کتاب‌هاى الوضوء، الصلوة، الجنائز، الامامة و التبصرة من الحيرة، الاملاء، نوادر کتاب المنطق، الاخوان، النساء و الولدان، الشرايع که برای فرزندش فرستاده است، التفسير، النکاح، مناسک الحج، قرب الاسناد، التسليم، الطب، المواريث، المعراج.
اساتيد
برخى مشايخ او عبارتند از: سعد بن عبدالله اشعرى، على بن ابراهیم هاشم قمى، محمد بن أبى القاسم ماجيلویه؛ محمد بن يحيى عطار؛ محمد بن حسن صفار، ايوب بن نوح و محمد بن على شلمغانى.
شاگردان
از برکات حيات علمى او، تربيت شاگردان فراوانى است که دو فرزندش حسین و محمد و ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه قمى و هارون بن موسى تَلعُکبرى از آن جمله‌اند.
وفات
اين عالم بزرگ در سال 329ق از دنيا رفت. برخى به اشتباه گفته‌اند در سالى که قرامطه مکه را غارت کرده و حاجيان را کشتند، وى هم در حال طواف کشته شده است. سال وفات او را به علت فرود آمدن شهاب‌هاى بسيار از آسمان يا به علت درگذشت چند تن‌از بزرگان شيعه، سال تناثر النجوم گفته‌اند. مدفن‌او قم، در نزدیکی حرم فاطمه معصومه است.