ابن قانع بغدادی، عبدالباقی
«ابن قانِع، ابوالحسين عبدالباقى بن قانع بن مرزوق اموى»، محدث بغدادى و نويسنده شرح حال صحابه بود. وى از موالى بنى اميه بوده و به همين جهت او را اموى خوانده‌اند. بر اساس آن‌چه در برخى منابع آمده، او مذهب حنفى داشته است، ولى از آن‌جا كه طوسى، نام وى را در الفهرست (ص178) و رجال خود (ص488) آورده، برخى از متأخرين او را از اماميه دانسته‌اند. خطيب بغدادى پس از اشاره به تضعيف ابن قانع از سوى برقانى، توثيق وى را توسط جمعى از مشايخ بغداد نقل كرده و ضمناً يادآور شده كه ابن قانع در دو سال آخر عمر دچار اختلاط شده است. به گفته ذهبى او فردى كثير السفر بوده و شيوخ بسيارى داشته كه از مهم‌ترين آنان، حارث بن ابى اسامه، صاحب «مسند» را مى‌توان نام برد. از جمله شاگردان و راويان او نيز مى‌توان از ابوالحسن دارقطنى، حاكم نيشابورى، ابوبكر جصّاص، ابوعلى ابن شاذان و ابوبكر دورى نام برد. مهم‌ترين اثر او، كتاب «معجم الصحابة» اوست كه در آن اصحاب پيامبر(ص) را بر شمرده و از هر يك حديثى مسند آورده است. دو نسخه خطى ناقص از آن در كتابخانه‌هاى كوپريلى استانبول و ظاهريه دمشق نگهدارى مى‌شود. ابن فتحون كتابى درباره اغلاط ابن قانع در اين كتاب نوشته است. از ديگر آثار او، «الفوائد» است كه نسخه خطى آن در كتابخانه ظاهريه وجود دارد. طوسى در «الفهرست» (ص178) از يكى از آثار وى با عنوان «السنن عن اهل البيت(ع)» ياد كرده است.
منبع مقاله:
دايره المعارف بزرگ اسلامى ج4 ص444.
وابسته‌ها
معجم الصحابة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده