گیلانی، علی
حکیم صدرالدین على گیلانى هندى (متوفای 1018ق)، از حکماء و پزشکان قرن یازدهم هجری
| نام | گیلانی، علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حسن |
| متولد | |
| محل تولد | احتمالا مریدان لنگرود |
| رحلت | جمعه، پنجم محرم الحرام سال 1018ق |
| اساتید | حکیم الملک شمس‌الدین گیلانى |
| برخی آثار | مجربات حکیم علی گیلانی
شرح مزجی علی قانون ابن سینا شرح قانون (شرح گیلانی) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE08403AUTHORCODE |
نظام‌الدین احمد حکیم‌الملک گیلانی فرزند ایشان است.
ولادت
تاریخ ولادت و محل تولد ایشان در منابع ذکر نشده است، اما با توجه به زندگی حکیم نظام‌الدین احمد حکیم‌الملک گیلانی و شواهد مختلف احتمال قوی میتوان داد که حکیم صدرالدین علی گیلانی پدر نظام‌الدن احمد بوده است که از منطقه مریدان لنگرود به هندوستان مهاجرت کرده و فرزند ایشان نیز پس از او به هندوستان رفته است.
تحصیلات
وى تحصیلاتش را در ایران- و به احتمال قوى زادگاهش- آغاز نمود و پس از فراگیرى علوم و آن‌گاه که خود عالمى فرزانه بود، به هند هجرت نمود.
دایى وى حکیم الملک شمس‌الدین گیلانى است که به گفته ملا عبدالقادر بدیوانى در کتاب «منتخب التواریخ»، اسوه‌اى ممتاز از یک استاد نوآور و نمونه در آموزش پزشکى و تلاش بى‌وقفه براى حکماء بود. حکیم على طب را از محضر دایى‌اش و نیز حکیم لطف‌الله شیرازى آموخت.
شهرت او در حذاقت و وسعت دانش پزشکى او زبانزد خاص و عام بود تا آن‌جا که مؤلف «مآثر الامراء» درباره شیوه درمان او چنین نوشته است: معالجات دست بسته او موجب حیرت عالمیان مى‌شد.
مرحوم میرزا عبدالله افندى وى را چنین توصیف نموده است: عالم فاضل جامع طبیب ماهر کامل. از این عبارت مى‌توان این نکته را استنباط کرد که وى علاوه بر چیرگى در علم پزشکى در علوم دیگر نیز صاحب نظر بوده است.
در کتاب «ذخیرة الخوانین» به مطلبى در خصوص بنایى که حکیم على گیلانى براى مطب خود ساخته بود اشاره شده است که ظاهراً این بنا که به حوض على معروف بوده، از یک حوض و یک اطاق تشکیل مى‌شده است و مریضان براى ورود به اطاق مى‌بایست از حوض عبور کنند، بى آن‌که آب حوض وارد اتاق که زیر حوض قرار داشت بشود. این بناى عجیب چنان شگفتى ساز بود که مورد بازدید پادشاه هند (اکبر شاه) نیز قرار گرفت.
مشهور است که وى در هند با میر فندرسکى در زمان نگاشتن شرح تألیفات قانون ملاقات داشت و حتى توانست او را تحت تأثیر قرار دهد.
وفات
وى در روز جمعه، پنجم محرم الحرام سال 1018ق در هندوستان درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
آثار
از وى آثار مهمى در حوزه پزشکى بر جاى مانده که نشانگر خبرویت او در طب و حکمت است. این تألیفات به او نسبت داده شده است:
- «شرح قانون ابن سینا»: این اثر مهم‌ترین نگاشته اوست که شرحى جامع و بزرگ مى‌باشد.
- «الشفاء العاجل»: این کتاب به تقلید از کتاب «برء الساعة» محمد بن زکریاى رازى نگاشته شده و موضوع درمانى آنى (اورژانسى) بیمارى‌ها است.
- «رسالة السؤال و الجواب»: این رساله نیز در حوزه علوم پزشکى است و به نظر مى‌رسد کتابى شبیه «المسائل فى الطب» تألیف حنین بن اسحاق باشد.
- «کتاب مجربات».