موسوی، سید فخار بن معد
سید شمس‌الدین، فِخار بن مَعَدّ موسوى (متوفای ۶۳۰ق)، فقیه، اصولی، ادیب، شاعر، مورخ، از علماى قرن ششم و هفتم هجرى و از بزرگان شهر حله است، و از شاگردان ابن ادریس، کتاب إیمان ابی‌طالب از آثار اوست.
| نام | موسوی، سید فخار بن معد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | مَعْد موسوی |
| متولد | قرن ششم و هفتم هجری |
| محل تولد | حله |
| رحلت | 630 ق |
| اساتید | معد بن فخار موسوى |
| برخی آثار | إیمان ابی‌طالب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00432AUTHORCODE |
ولادت
سید شمس‌الدین از علمای قرن ششم و هفتم هجری و از بزرگان شهر حله است، او از فرزندان ابراهیم مجاب، نوۀ امام کاظم علیه‌السلام است. نسب وى با ده واسطه به امام هفتم شیعیان، حضرت موسى بن جعفر علیهما‌السلام مى‌رسد.
خاندان
خاندان ابن معد نیز مانند بسیارى از بزرگان حله، سراسر مجد و عظمت و افتخار است.
پدر او از بزرگان و شخصیت‌هاى برجستۀ زمان خویش به شمار مى‌رفت و سید فخار در ابتدا افتخار شاگردى محضر پدر را داشت.
سید دو برادر داشت، یکى احمد بن معد که مردى پرهیزکار و با تقوا و شاعر بود و دیگر محمد بن معد که مانند برادر خویش از فقهاى امامیه و علماى حله قلمداد مى‌شد.
فرزند او عبدالحمید بن فخار بن معد نیز از فضلا و محدثین شیعه بوده و کتابى نیز از او نقل شده است.
على بن عبدالحمید هم که نوۀ سید فخار است از جمله فقها و نامداران عصر خویش بوده و کتاب ارزشمند «الأنوار المضیئة» در شرح زندگانى و فضائل امام عصر حجة بن الحسن عجل‌الله‌تعالى‌فرجه‌الشریف از او به یادگار مانده است که یکى از منابع و مآخذ بحار الانوار هم مى‌باشد.
شخصیت علمى
فخار بن معد با هم‌شاگردى خود، ابن نما، دو شاگرد ممتاز ابن ادریس مى‌باشند و نگهبان و حافظ مکتب فقهى او و ادامه دهندۀ آن به شمار مى‌روند.
ابن ادریس اولین کسى بود که پس از یک قرن در مقابل فتاواى شیخ طوسى ایستاد و با دیدۀ تحقیق و نقد به آنها نظر افکند؛ چرا که قبل از او به خاطر عظمت مقام شیخ طوسى، هیچ یک از فقها به خود اجازۀ مخالفت با شیخ را نمى‌داد و فتاواى او نوعى تقدیس پیدا کرده بود.
فخار بن معد نیز، که در مکتب ابن ادریس پرورش یافته بود، راه استاد را ادامه داد و مکتب استاد را به نهایت درجۀ شکوفایى رساند و در این مورد دنباله رو استاد خویش بود.
سید فخار نه تنها فقیه و اصولى بود بلکه شاعر و ادیبى بزرگ و مورخى توانا نیز به شمار مى‌رفت و در شمار علماى نسّابه قلمداد مى‌شود.
اساتید
سید فخار بن معد که در مهد علم و دانش پرورش یافته بود به اساتید آن دیار اکتفا نکرد و براى کسب دانش به کربلا، نجف، کوفه و بغداد نیز مهاجرت نمود و از اساتید آن شهرها نیز بهره‌ها برگرفت.
در کتب رجال بیش از 20 نفر از بزرگان نام برده شده که سید از آنان اجازۀ نقل حدیث گرفته، از جمله:
- پدر بزرگوارش معد بن فخار موسوى
- ابن ادریس حلى متوفای 598ق
- شاذان بن جبرئیل قمى
- ابومنصور، حسن بن معیه علوى
- یحیى بن حسن بن بطریق حلى صاحب کتاب «العمدة»
- ابن سکون حلى
- سید قریش بن مهنّا
- محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى نویسنده کتاب المناقب
شاگردان
در دامان این عالم بزرگوار علما و فقهاى بزرگى پرورش یافته‌اند که هر یک چون خورشیدى در آسمان بى انتهاى علم و اجتهاد مى‌درخشند از جمله:
وفات
این عالم بزرگوار که بزرگترین افتخارش خدمت به خاندان و عترت پیامبر اکرم صلى‌الله‌علیه‌وآله بود و عمر خویش را در این راه صرف نمود، در سال 630 هجرى و در شب هفدهم ماه مبارک رمضان به سوى معبود شتافت و به مهمانى دائمى خداوند نائل شد. پیکر مطهر او را در کربلاى معلاّ و در جوار بارگاه سیدالشهداء علیه‌السلام به خاک سپردند.
آثار
آنچه از کتب و نوشته‌هاى فخار بن معد به دست آمده عبارتند از:
- الحجة على الذاهب إلى تکفیر أبی‌طالب، یا إیمان أبی‌طالب علیه‌السلام
- الروضة فی الفضائل و المعجزات
- المقباس فی فضائل بنی العباس