روش‌شناسی تفاسیر موضوعی قرآن
روش شناسی تفاسیر موضوعی قرآن نوشته سید هدایت جلیلى است که در آن به روش‌شناسى تفاسیر موضوعى قرآن کریم پرداخته و تفسیر موضوعى را چنانکه «هست» نه آنچنانکه «باید» و به دیگر عبارت در مقام «تحقق» نه «تعریف» مورد بررسى قرار داده و جنبه‌هاى روشى، ارکان معرفتى و مبانى تئوریک و نظرى آن را کاویده است.همۀ تفاسیر موضوعى در این اثر به یک چشم نگریسته شده‌اند از آن نظر که تفسیر موضوعى‌اند نه از آن جهت که حاوى نتایج حق یا باطل‌اند.در این مقام، حق و باطل، مفسرانه، همنشین و هم‌ارزند و از حق و باطل رأى مفسرانه‌اى سخن نمى‌رود.هم خطاها و هم صواب‌ها عین تفسیرند.
| روش شناسی تفاسیر موضوعی قرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جلیلی، هدایت (نویسنده) |
| ناشر | کوير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1372 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفسیر - فن |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 69 /ج8ر9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
گزارش محتوا
در مقدمه کتاب به شبهات و تردیدهایى که دربارۀ تفسیر موضوعى در اذهان وجود دارد، پرداخته شده و در نخستین فصل کتاب خاستگاه اجتماعى-فرهنگى تفسیر موضوعى مورد بحث واقع شده است.در فصل دوم پیشینۀ تاریخى تفسیر موضوعى، در فصل سوم جایگاه تفسیر موضوعى در طبقه‌بندى تفاسیر و ملاک و مناط تقسیم تفسیر به موضوعى و ترتیبى بررسى شده است.انواع روش‌ها در تفسیر موضوعى قرآن، تبیین نسبت تفسیر موضوعى با تفسیر ترتیبى و عدم امکان جایگزینى تفسیر موضوعى به جاى تفسیر ترتیبى و تغذیه تفسیر موضوعى از تفسیر ترتیبى،ضرورت پرداختن به تفسیر موضوعى، ادله نقلى و کلامى معارض با تفسیر موضوعى، حیطه و دامنۀ موضوعات در تفسیر موضوعى،
توصیف ده نمونه از تفاسیر موضوعى، تبیین نمونه‌هاى دهگانۀ مذکور در سه گام:نخست بر اساس همان نمونه‌هاى دهگانه و با اتکا به اوصاف همگون و خصائص مشترک آنها، تعریفى ارائه مى‌گردد.در گام دوم ارکان معرفتى تفسیر موضوعى؛ یعنى کتاب و سنت به عنوان رکن درونى و معلومات و پیش‌فرضهاى مقبول مفسّر به عنوان رکن بیرونى تفسیر موضوعى، و نحوۀ داد و ستد و نسبتى که بین این دو رکن برقرار است مورد ملاحظه قرار مى‌گیرد.و در گام آخر مبانى تئوریک تفسیر موضوعى مورد بحث و کاوش قرار خواهد گرفت.
در پایان، در مرحله توصیه،«باید»هاى منطقى روش‌شناختى را که برخاسته از «است»هاى حقیقى و لوازم و نتایج آن محسوب مى‌شود، برشمرده مى‌شوند و مفسرین تفسیر موضوعى را به تأمل در دقایق آن فرا مى‌خواند.
ساختار
کتاب مشتمل بر بخشى با نام دورنماى بحث است که در آن به محتواى اثر اشاره‌اى کوتاه شده است.
در مدخل کتاب طى 9 فصل به بررسى بستر تاریخى تفسیر موضوعى، تاریخ تفسیر موضوعى، جایگاه تفسیر موضوعى در طبقه‌بندى تفاسیر، تفسیر موضوعى به روش یا روش‌ها، تفسیر موضوعى؛ گام دوم، تفسیر موضوعى؛ضرورتى آشکار، وزن ادله معارض تفسیر موضوعى در میزان نقد، حیطۀ موضوعات در تفسیر موضوعى و دو گام در تحدید تفسیر موضوعى، پرداخته شده است.
مراحل اساسى تحقیق عنوان بخش دوم کتاب است که طى سه مرحله: توصیف، تبیین و توصیه مطرح شده است.در مرحله توصیف نمونه‌هاى دهگانۀ، تفاسیر موضوعى نظیر:
کتاب خاتمیت، من هدى القرآن، المدرسة القرآنیة، تفسیر موضوعى قرآن مجید، فطرت و غیره مورد بررسى واقع شده است.در مرحلۀ تبیین طى سه گام به تعریف تفسیر موضوعى و مقدمات آن، ارکان تفسیر موضوعى و مبانى تئوریک تفسیر موضوعى پرداخته شده و در مرحله سوم که مرحلۀ توصیه است عناوین پنج گانه ذیل مطرح گشته است: انباشتن ذهن، تصحیح و تنقیح مبانى و اندیشه‌هاى بیرونى، درکى پاسخ‌گو به پرسش‌هاى نظرى عصر، درکى پاسخ‌گو به مشکلات عملى عصر و مطالعه تاریخى پدیدۀ تفسیر. و در پایان کتابنامۀ کتاب آمده است.
ویژگى
ویژگى این کتاب نگاه پسینى آن به تفاسیر موضوعى قرآن کریم است.در این نگاه که نگاهى است از بیرون و نه از درون، همۀ تفاسیر موضوعى به یک چشم نگریسته مى‌شوند و دربارۀ حق یا باطل بودن هیچ‌یک از آنها داورى صورت نمى‌گیرد.
نسخه‌شناسى
این کتاب به قلم سید هدایت جلیلى نگاشته شده و در قطع رقعى با جلد شومیز در 258 صفحه از سوى انتشارات کویر براى اولین بار در سال 1372 شمسى به چاپ رسیده است.
منابع مقاله
متن کتاب