کوفی، فرات بن ابراهیم
ابوالقاسم، فرات بن ابراهيم بن فرات كوفى (متوفای 307ق)، از شخصيت‌هاى دوران غيبت صغرى مى‌باشد.وى از راويان حديث به شمار مى‌آيد و روايات فراوانى از مشايخ بزرگ شيعه روايت كرده و از معاصران ثقةالاسلام كلينى است.
| نام | کوفی، فرات بن ابراهیم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | فرات ال‍ک‍وف‍ی، فرات بن ابراهیم
فرات کوفی، فرات بن ابراهیم |
| نام پدر | ابراهیم |
| متولد | |
| محل تولد | كوفه |
| رحلت | 307 ق |
| اساتید | حسين بن سعيد اهوازى |
| برخی آثار | تفسير فرات الكوفي |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02329AUTHORCODE |
ولادت
فرات بن ابراهيم در كوفه به دنيا آمد و شايد به همين دليل هم نام او را فرات گذاشته‌اند.
كوفه در آن زمان مركز علم و دانش بوده و شخصيت‌هاى علمى فراوانى را تحويل جهان اسلام داده كه فرات بن ابراهيم نيز يكى از آنها است.
شخصيت
فرات بن ابراهيم شخصيتى فاضل و انديشمند بود و از علوم اجتماعى و فرهنگى فراوانى نيز بهره‌مند بوده است و همانگونه كه شاگردش ابوالقاسم علوى مى‌گويد وى استاد محدثين دوران خود بوده است.
گرايش و مذهب
با توجه به تنها كتابى كه از ايشان به دست ما رسيده، يعنى تفسير فرات، به نظر مى‌رسد كه وى شخصيتى زيدى مذهب و يا حداقل علاقه‌مند به آنها بوده است.
وى در كتاب خود از بسيارى از شخصيت‌هاى زيدى روايت نقل مى‌كند و رواياتش بيشتر شبيه به روايات زيديه است و در كتابش روايتى مبنى بر امامت دوازده امام نقل نكرده، اگر چه رواياتى دال بر امامت امام محمد باقرو امام جعفر صادق عليهما‌السلام نيز در آن فراوان است؛ ولى در مقابل، روايتى نيز از زيد دارد كه عصمت را به جز پنج تن از اهل‌بيت از ديگران نفى مى‌كند.
شايد دليل اينكه در كتاب‌هاى رجالى نامى از ايشان برده نشده نيز همين بوده كه اماميه وى را از خود نمى‌دانستند و اهل تسنن هم همين گونه با او برخورد كرده‌اند، لذا مانند ديگر شخصيت‌هاى زيديه به فراموشى سپرده شده است.
البته شايد بتوان گفت با توجه به روايات فراوانى كه فرات از حسين بن سعيد اهوازى، از ياران امام جواد و امام هادى و امام عسکرى عليهم‌السلام، نقل مى‌كند و با توجه به روايات فراوانى كه ابن بابويه، پدر شيخ صدوق و خود شيخ صدوق از فرات نقل مى‌كنند و مضمون رواياتى كه در كتاب‌هاى شيخ صدوق از فرات آمده، وى شخصيتى شيعۀ دوازده امامی‌باشد.
گر چه با تحقيق در كتاب تفسير وى احتمال زيدى بودن او تقويت مى‌گردد.
احتمال هم دارد بگوييم وى در آغاز زيدى بوده و سپس شيعه دوازده امامى شده و يا اينكه از آن گروه از زيديه است كه به شيعه بسيار نزديكند و با علما و روات شيعه رفت و آمد فراوان داشته‌اند.
سخنان علما
علامه مجلسى درباره او فرموده:
«اگر چه در کتاب‌هاى رجالى نامى از فرات بن ابراهيم نيست، اما با توجه به كتاب تفسير وى و موافقت آن با روايات معتبره‌اى كه به دست ما رسيده است و دقت فراوانى كه وى در نقل احاديث داشته براى انسان حسن ظن و اطمينان نسبت به وى ايجاد مى‌شود.»
صاحب رياض العلما نيز مى‌فرمايد: «شيخ فرات بن ابراهيم از قدماى اصحاب و از راويان شيعه به شمار مى‌آيد.»
اساتيد
فرات از بيش از يكصد تن از مشايخ روايى روايت نقل مى‌كند كسانى مانند:
- حسين بن سعيد اهوازى
- ابراهيم بن احمد بن عمر همدانى
- ابراهيم بن بنان خثعمى
- جعفر بن محمد ازدى
- جعفر بن محمد بن هشام
- حسين بن حكم حبرى و...
شاگردان
شخصيت‌هاى فراوانى نيز از فرات روايت نقل كرده‌اند مانند:
- ابوالقاسم علوى
- عبدالرحمان بن محمدحسینى
- ابوالحسن محمد بن احمد بن وليد
- حسين بن محمد بن فرزدق فزارى
- محمد بن حسن بن سعيد هاشمى و...
وفات
ايشان در سال 307ق وفات نمودند.