شریعتی مزینانی، محمدتقی
محمّدتقى شریعتى (1286- 1366ش)، معروف به معروف به «سقراط خراسان»، مفسر، اسلام‌شناس، فعال سیاسی، مذهبی، مصلح اجتماعی، پدر دکتر علی شریعتی
| نام | شریعتی مزینانی، محمدتقی |
|---|---|
| نامهای دیگر | شریعتی، محمدتقی
مزینانی، محمدتقی |
| نام پدر | شیخ محمود |
| متولد | 1286ش |
| محل تولد | مزینان سبزوار |
| رحلت | 31 فروردین 1366ش |
| اساتید | عبدالجواد ادیب نیشابورى |
| برخی آثار | وحی و نبوت در پرتو قرآن |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02059AUTHORCODE |
ولادت
محمّدتقى شریعتى در سال 1286ش در روستاى مزینان از توابع سبزوار، در خانواده‌اى که از طرف پدر و مادر روحانى بود، زاده شد.
پدرش آقا شیخ محمود، که از تحصیلات عالى برخوردار بود، به فتق و رتق امور شرعى اهالى مزینان اشتغال داشت.جدّ او، مرحوم آخوند ملاّ قربانعلى، که به حکیم آخوند اشتهار داشت، از شاگردان برجستۀ حاج ملاّ هادى سبزوارى (صاحب منظومه) بود و میان او و حاجى، که سالها افتخار درک محضر او را داشت، مکاتباتى فلسفى به جاى مانده است.
تحصیلات
در چنین خانواده‌اى که اهل قبله و قلم بودند، به مکتب‌خانه رفت و پس از سپرى کردن آن دوره به تحصیل علوم دینى پرداخت.
برخى از کتاب‌هاى دورۀ مقدّمات را نزد پدر و عمویش در مزینان فرا گرفت و سپس براى ادامۀ تحصیل روانۀ حوزۀ علمیّۀ مشهد شد و در یکى از حجرات مدرسۀ فاضل خان اقامت گزید.
نخستین استادى را که در این مدرسه به محضرش شتافت، عبدالجواد ادیب نیشابورى (ادیب اوّل) بود.سپس هنگامى که ادیب اوّل درگذشت(1344 ق)، به درس محمّدتقى ادیب نیشابورى (ادیب ثانى) حاضر شد و صرف و نحو و منطق و معانى و بیان و بدیع را در محضر این دو استاد نادر المثال ادبیات عرب فرا گرفت.
محمّدتقى شریعتى کتاب قوانین الاصول را نزد مرحوم حاج شیخ محمّدکاظم دامغانى و شرح لمعه را نزد مرحوم ارتضاء و حاج میرزا احمد مدرّس یزدى و مکاسب را در محضر مرحوم سبزوارى، و بقیّۀ دروس سطح را در محضر استادان بزرگى چون شیخ هاشم قزوینى، میرزا ابوالقاسم الهى و دیگران فرا گرفت.
در این زمان بود که مدارس و حوزه‌هاى علمیّه به امر رضا شاه برچیده مى‌شد و طلاّب را باجبار به نظام وظیفه روانه می‌کردند.این امر گر چه موجب از رونق افتادن تحصیل و تدریس در حوزه‌ها گردید، ولى استاد شریعتى با تحمّل مشقت و عسرت به تکمیل دروس سطح پرداخت و چون براى نیل به درجۀ اجتهاد-که براى چنین مقصودى در مشهد اقامت گزیده بود-با چنین مانع بزرگى روبرو شد، تصمیم گرفت که براى شناساندن اسلام به نسل جوان به وزارت فرهنگ(آموزش و پرورش) رود.
او از سال ۱۳۰۹ش ابتدا در مدرسه ملّی «شرافت» مشهد، کار تدریس را آغاز کرد و چند سال بعد که صلاحیت علمی و شایستگی تدریس وی – به خاطر سابقه تدریس – از سوی اداره فرهنگ تایید شد و طبق مقررات اداری به طور رسمی استخدام گردید، در دبیرستان «ابن یمین» هم به تدریس پرداخت. فعالیّت‌های ضمن تدریس وی، موجب شد که مسئولیت اداره هر دو نوبت روزانه و شبانه آن دبیرستان را به عهده بگیرد. وی علاوه بر تدریس و کارهای یاد شده، در دبیرستان «شاه رضا»ی آن روز و دبیرستان «فردوسی» نیز ساعاتی را به تدریس ادبیات و شرعیّات اختصاص داد.
او در سال ۱۳۴۱ از خدمت در آموزش‌وپرورش خراسان بازنشسته شد و پس از آن در ماه‌های رمضان سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در مسجد هدایت تهران تفسیر قرآن می‌گفت. بین سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۱ در حسینیۀ ارشاد تهران سخنرانی می‌کرد تا دستگیر شد و یک سال‌ونیم در زندان قزل‌قلعه حبس بود. از این به بعد به دلیل کهولت سن کمتر در امور سیاسی شرکت می‌کرد و تا آخر عمر خویش به تدریس پرداخت.
وفات
سرانجام این استاد فرهیخته در سن هشتاد سالگی در 31 فروردین 1366ش دار فانی را وداع گفت و در حرم حضرت علی بن موسی الرضا علیه‌السلام در مشهد به خاک سپرده شد.
آثار
- آغاز وحی
- وحی و نبوت در پرتو قرآن
- نیایش
- علی شاهد رسالت
- مهدی موعود امم
- مبانی اقتصادی در اسلام
- کارنامه کانون نشر حقایق اسلامی مشهد
- خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت
- تفسیر نوین
- تعلیمات دینی
- امامت در نهج البلاغه
- اصول عقاید و اخلاق شریعتی