کنتوری، سید اعجازحسین بن محمدقلی
سید سراج‌الدین اعجاز حسین بن محمدقلى کنتورى (1240-1286ق)، فقیه، محدث، اصولی، مورخ، متکلم
| نام | کنتوری، اعجازحسین بن محمدقلی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | سید محمدقلى موسوى کنتورى |
| متولد | 21 رجب 1240ق |
| محل تولد | میرتهه - از توابع لکهنو |
| رحلت | 17 شوال 1286ق |
| اساتید | پدرش سید محمدقلى موسوى کنتورى |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01895AUTHORCODE |
یکى از عالمان و کتاب‌شناسان شیعى هند در قرن سیزدهم قمرى و دومین فرزند علامه سید محمدقلى کنتورى (1188-1260ق) است که همراه با برادر بزرگ‌ترش سید سراج حسین و برادر کوچک‌ترش سید حامد حسین، خاندانى دانش‌پرور و دین‌یاور در هند را تشکیل مى‌دهند. این خاندان در اصل نیشابورى بودند و به لکهنو هجرت کرده بودند.
ولادت
اعجاز حسین در 21 رجب 1240ق، در شهر میرتهه - از توابع لکهنو - به دنیا آمد.
تحصیلات
در محضر پدرش سید محمدقلى موسوى کنتورى، سید حسن سلطان‌العلماء، سید محمد سلطان‌العلماء و سید محمدهادى نواده سید دلدارعلى درس خواند. مدتى منشى همیلتون، فرماندار انگلیسى دهلى بود و سپس تمام عمر خود را در فراگیرى و تدریس علوم گذراند.
در سفر عتبات عراق، به اتفاق برادرش سید حامد حسین - صاحب کتاب «عَبَقات الأنوار» - به دیار علماى شیعه شتافت و از میان ایشان بیش از همه به میرزا حسین نورى طبرسى (1254-1320ق) ارادت یافت.
مورخان شیعى، او را با تعبیراتى همچون عالم، عامل، فاضل، متکلم، ثقه، ورع، زاهد، مروّج‌مذهب، جامع‌کمالات، منبع‌افادات، سید عالى‌قدر و فاضل وسیع‌الصدر ستوده‌اند. مورخان سنى نیز از او با تعبیراتى همچون فقیه، اصولى، محدث، مورخ، متکلم و مورخ امامى یاد کرده‌اند. نامه‌اى که مفتى میر محمدعباس خطاب به او نگاشته، مقامات علمى او را در زمان حیاتش بازمى‌گوید. اعتمادالسلطنه نیز در همان زمان، از مراتب علمى او سخن گفته است.
وى سال‌ها نگاهدارى، سرپرستى و ادامه کار کتابخانه بزرگ پدرش را برعهده گرفت. همین کار، مقدمات و زمینه تألیف کتاب «کشف الحجب و الأستار» را فراهم کرد.
وفات
اعجاز حسین در اواخر عمر به دلیل بیمارى شدید، رنجور و نحیف شد. بااین‌همه، براى زیارت به مکه و عراق رفت و پس از بازگشت از این سفر، در 17 شوال 1286ق درگذشت و در حسینیه غفران‌مآب در شهر لکهنو در کنار پدرش مدفون شد.
آثار
سید اعجاز حسین، علاوه بر «کشف الحجب»، کتاب «شذور العقیان فی تراجم الأعیان» را در دو مجلد نگاشت که نسخه خطى آن در کتابخانه آصفیه هند موجود است.
تصدّق حسین کنتورى در فهرست کتابخانه آصفیه مى‌نویسد: این کتاب، شامل مطالب کتاب «أمل الآمل» شیخ حرّ عاملى است، به‌علاوه حالات علماى لکهنو و هندوستان که معاصر مصنف بوده‌اند.
از دیگر آثار اعجاز حسین، کتابى در شرح حال میرزا محمد دهلوى کشمیرى (متوفى 1235ق) صاحب کتاب «النزهة الاثناعشریة»، رساله‌اى در گزارش مناظره با مولوى جان محمد لاهورى و «القول السدید فی رد الرشید» را نام برده‌اند.
وى همچنین در تألیف کتاب «استقصاء الإفحام و استیفاء الانتقام» - که نخستین کتاب بر رد «منتهى الکلام» است - به برادرش میر حامد حسین کمک کرد؛ گرچه به نام حامد حسین شهرت یافت.
منابع مقاله
عبدالحسین طالعى، پایگاه دایرةالمعارف کتابدارى و اطلاع‌رسانى(نسخه آزمایشى)، قابل دسترسى در 3 بهمن‌ماه 1394، به آدرس: