تاريخ أهل عمان

تاريخ أهل عمان، اثری است در موضوع تاریخ، اخبار و وقایع عمان، در یک جلد که توسط مؤلفی مجهول و در زمانی نامعلوم نگاشته شده است. این اثر با تحقیق عاشور، سعید عبدالفتاح به چاپ رسیده است.

تاريخ أهل عمان
پدیدآوران	عاشور، سعید عبدالفتاح (نویسنده)
ناشر	سلطنة عمان. وزارة التراث القومي و الثقافة
مکان نشر	عمان
سال نشر	1426ق. = 2005م.
چاپ	چاپ دوم
موضوع	عمان - تاريخ
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ع‎‏66‎‏ ‎‏ت‎‏2 / 247 ‏DS‎‏

ساختار

کتاب با یک پیشگفتار و مقدمه محقق آغاز و متن آن بدون باب‌بندی یا فصل‌بندی خاص تنظیم و ارائه شده است.

گزارش محتوا

این کتاب، جزیی از کتاب تاریخی «كشف الغمة» محسوب می‌شود. مؤلف، وقایع و حوادث را بر اساس توالی تاریخی نگاشته است.

آنچه اهمیت این کتاب را مهم‌تر می‌کند این است که نویسنده غالباً از کلماتی استفاده می‌کند که حاکی از صداقت وی است و آن را در نقل روایات به اثبات رسانده است؛ مانند: سمعت، بلغنا، عرفنا، وجدت و لا نعلم.

اضافه بر آنچه که گفته شد، فصاحت و بلاغت در تعبیر از حوادث، فهم کتاب را برای تمامی طبقات اهل دانش (اعم از متعمقان و مبتدیان) قابل درک کرده است.

محقق، در مقدمه، مطالبی را پیرامون عمان، قدمت تاریخ آن سرزمین، کتابهای خطی که در مورد عمان وجود دارد و مشکلاتی که برای تألیف تاریخ صحیح عمان از میان کتب خطی وجود دارد، ذکر نموده و همچنین در مورد مطالب کتاب، توضیحات مختصری بیان نموده است. متن کتاب، به بیان تاریخ، حوادث، اخبار ائمه، ملوک، رهبران، شیوخ و بزرگان اهل عمان پرداخته است.

نویسنده، در بخش اول به‌صورت کامل چگونگی تأسیس قبائل مختلف را در سرزمین عمان ذکر نموده است. وی بر این نظر است که اولین فردی که در عمان وارد شد و مؤسس قبائل و طوایف بود، «مالک بن فهم ازدی» می‌باشد.

مؤلف، در مورد مالک و وقایعی که در زمان حیات او اتفاق افتاده، شرح و توضیح داده است. او مالک را مردی از سرزمین سبا دانسته است.

وی، اسامی قبائل و افرادی را که بعداً به مالک ملحق شدند، مانند عمران بن عمر، عامر بن ماء السماء و دو فرزندش حجر و اسود، ذکر نموده است.

از جمله مطالب دیگری که نویسنده بیان نموده، جریان قتل خطایی مالک توسط فرزندش «سلیمه» است.

نویسنده، در قسمت دیگری به بیان کیفیت اسلام آوردن اهل عمان پرداخته و اولین فرد از آنها را که مسلمان شد، «مازن بن غضوبه»، دانسته که با مشاهده ماجرایی شگفت در هنگام قربانی کردن برای بت، متنبه گردید و در پی آن با پیش آمدن وقایعی، مسلمان شد.

یکی دیگر از مطالبی که در کتاب بیان شده است «عمان در عصر اموی و عصر عباسی» است. نویسنده، نقل نموده که در عصر اموی «ولید بن عبدالملک» عمال و کارگزارانی را بر عمان گمارد، ولی با مردن او و به قدرت رسیدن برادرش «سلیمان بن عبدالملک» این عمال برداشته شدند و در زمان «عمر بن عبدالعزیز» نیز این عمال در عمان جایی نداشتند.

مؤلف، کسانی را که در زمان‌ها و قرنهای مختلفی بر عمان حاکمیت داشته‌اند، مانند «سعید بن عبدالله» و «راشد بن ولید» ذکر نموده و در مورد آنان توضیحاتی داده است.

اسامی برخی از بزرگان و حاکمان عمان عبارت است از:

1. خلیل بن شاذان؛
2. راشد بن سعید؛
3. حفص بن راشد؛
4. مالک بن حواری؛

و....

نویسنده، در بخشی از کتاب در مورد حمله برخی از گروهها و قبایل مختلف به عمان توضیح مختصری میدهد برخی از حملهها عبارت است از:

1. حمله 4500 نفر از اهالی شیراز به این سرزمین؛
2. حمله یکی از امرای هرمز به نام محمود بن احمد کواسی.

آخرین مطلبی که نویسنده در کتاب ذکر نموده پیرامون انقسام عمان به قبایل، گروهها و بلاد مختلف در زمانهای گوناگون میباشد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب و موضوعات در پایان کتاب ذکر شده است. محقق، توضیحات را در پاورقی ذکر نموده است. کتاب، فاقد ذکر منابع و مصادر میباشد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.