پلوتارک
پلوتارک یا پلوتارخوس (حدود46 - 127م) از تاریخ‌نگاران، زندگى‌نامه‌نویسان و مقاله‌نویسان یونان باستان بود.
ولادت
نام پدر وی مشخص نیست اما بنا بر داستان ها و روایاتی که سینه به سینه نقل شده است، احتمالا نامش نیکاراکوس (به انگلیسی: Nίκαρχoς) بوده است.
وى در یکى از خانواده‌هاى مهم شهر خرونه در مرکز یونان به دنیا آمد.
فعالیتها
او در سال 66م به‌گاه دیدار «نرون»، قیصر روم، از آتن، در این شهر بوده است. بعدها در یونان و مصر به سیاحت پرداخته و چند صباحى در روم زیست و مورد عنایت «تراژان» واقع گشته و از جانب او به امارت شهرى گماشته شد.
وى سال‌هاى آخر زندگى‌اش را در زادگاه خود که به رسوم و آداب و مردمانش دلبستگى فراوان داشت، گذراند و در آنجا مدرسه‌اى گشود و حلقه درس داشت.
در فهرست معروف به «لامپیریاس» شماره نوشته‌ها و رسالات پلوتارخ، 277 ذکر شده و گویا این فهرست، ناقص و در برخى موارد غیر قابل اعتماد است.
آثار
از جمله کتاب‌هاى معروف او عبارتند از
- رساله در اخلاق؛
- رساله در موسیقى؛
- مسائل طبیعى؛
- ایرانیان و یونانیان به روایت پلوتارخ؛
کتاب بسیار مهم پلوتارخ که در سراسر جهان سخت شناخته و معروف است همان «سرگذشت‌ها» است که تحت عنوان «زندگى مردان نامدار (حیات مردان نامى)» به فارسى نیز ترجمه شده است. این کتاب، زندگى‌نامه مردان تاریخ، شاهان، قیصر، آزادگان و نامورانى است که در روزگار کهن به سبب کردارى و یا تقوا و فضیلتى مشهور و زبانزد بودند.
وى به سبب سبک ویژه‌اش در نویسندگى که اغلب شیوه همه‌پرسى افلاطونى را به کار مى‌برد و همچنین به جهت روش و برداشت خاص فلسفى، اخلاقى و سیاسى‌اش که در نوشته‌هاى او منعکس است، از دیرباز سخت مورد پسند مردمان بوده و از اقبال خاص و عام برخوردارى داشته است.
گزارش او درباره آیین ایرانى به علت اشتمال بر نکته‌هاى دقیق و باریک و آگاهى‌هاى خاص درباره پیشینه کیش زروانى در ایران باخترى، اهمیت خاصى دارد. وى در فصلى از رساله ایزیس و ازیریس به اصول دین، آیین و مراسم و نیز روایات مربوط به رستاخیز در دین ایرانى پرداخته است.