دیهیم، محمد
محمد ديهيم تبريزى (1289 –1378ش)، نویسنده، ادیب، مورخ آذربایجانی، فعال فرهنگی، فعال سیاسی، نماینده مجلس شورای ملی
| نام | دیهیم، محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | دیهیم تبریزی، محمد
تبریزی، محمد |
| نام پدر | باقر |
| متولد | 1286ش |
| محل تولد | تبريز |
| رحلت | 1378ش یا 1420ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تذکره شعرای آذربایجان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04205AUTHORCODE |
ولادت
در سال 1286ش1325/ق در تبريز به دنيا آمد.
تحصیلات
وى بر اثر راهنمايى‌هاى پدر، به تحصيل روى آورد. تحصیلات ابتدایی را در تبریز و متوسطه را در دبیرستان مروی تهـران گذراند. پس از اخذ دیپلم به تبریز بازگشت و از سال 1310 به عنوان دبیر در دبیرستان‌های پرورش و حکمت به تدریس پرداخت.
مدتی نیز ناظم و معاون مدرسه پرورش و رئـیس پیشاهنگی آذربایجان بود. دیهیم در امر نویسندگی نیز مهارت داشت و کتاب‌های درسی زیادی در زمینه حساب و هندسه، جبر ، تاریخ و جغرافیا، علوم اجتماعی و شرعیات نگاشت که سال‌ها در مدارس کشور تدریس می شد.
وی بعد از چهارده سال خدمت از وزارت فرهنگ استعفا کرد و در بازار تبریز به تجارت مشغول شد. در سال 1320 به هنگام جنگ جهانی دوم که تبریز به اشغال قوای شـوروی در آمد و نان کمیاب وگران شد، دیهیم با کمک نانواهای تبریز مشکل نان شهر را در کمترین زمان حل کرد. دیهیم فعالیت‌های حزبی را از سال 1323 با عضویت در جمعیت فداکاران آغـاز کرد. پس از آن روزنامه آذربادگان را که خط مشی ضد انگلیسی و ضد کمونیستی داشت، منتشر نمود. سپس انجمن دوستیابی را در سال 1324 و بعد انجمن ادبی دانشوران و انجمن ادبی آذربادگان را تأسیس کرد. او از سال 1321 تا 1328 مدیر شرکت چاپ کتاب نیز بود.
محمد دیهیم در سال 1338 به حزب ملیون پیوست و همزمان با تأسیس حزب ایران نوین به آن حزب ملحق شد. وی از سال 1335 تا سال 1354 در پنج دوره نماینده تبریز در مجلس شـورای ملـی بود و از نمایندگان فعال و صاحب نفوذ آذربایجان به شمار میرفت و در میان نمایندگان نقش رهبری داشت و نظر او در انتخاب استانداران و شهرداران و رئیس دانشگاه تبریز و سایر امور استان، تعیین کننده بود.
از جمله اقدامات او عبارت بودند از: احداث جاده تبریز به تهران و جاده کمربندی تبریز، ساخت دبیرستان‌های منصور، باقرخان و محمود‌زاده در تبریز و دبیرستان دخترانه در خامنه، گسترش مدارس در شهرستان اسکو، گسترش دانشگاه تبریز، احداث راه قره کلیسا، و ساخت درمانگاه در شبستر. وی پس از پایان دوره نمایندگی در سال 1354، چاپخانه آذربادگان را تأسیس کرد.
وفات
وى سرانجام در اواخر بهمن 1378ش/ ذى‌قعده 1420ق در 92 سالگى در تهران درگذشت و به سراى جاويد شتافت.
آثار
از وی تألیفاتی نیز باقی مانده است، از جملـه:
- تذکره بانوان شـاعره از پروین اعتصامی تا امروز (2جلد)؛
- تذکره شعرای آذربایجان (5 جلد )؛
- شریعت (2 جلد )؛
- دستور زبان فارسی (2 جلـد)؛
- پیام ؛
- یاران و خاطرات (2 جلد).
- جبر،
- شرعيات،
- هندسه،
- دستور زبان فارسى،
- تعليمات مدنى
- حساب نو