نثری، موسی
موسى نثرى كبودرآهنگى (1260-1332ش)، نویسنده، نثر نویس، ریاضی‌دان، رمان‌نویس، مولوی شناس، از مهمترین آثار او شرح و نثر مثنوى
| نام | نثری، موسی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | نثری ک‍ب‍ودر آه‍ن‍گ‍ی، موسی
نثری همدانی، موسی ک‍ب‍ودرآه‍ن‍گ‍ی، موسی |
| نام پدر | ملا عبدالله |
| متولد | 1260 ش |
| محل تولد | روستاى دستجرد كبودرآهنگ همدان |
| رحلت | شهریور ۱۳۳۲ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | نثر و شرح مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01317AUTHORCODE |
ولادت
موسى نثرى، در سال 1260 در روستاى دستجرد كبودرآهنگ متولد شد. پدرش عبدالله نثری از مجتهدان دستجرد همدان بود.
تحصیلات
او تحصيلات مقدماتى را نزد پدرش آموخت و در جوانى به همدان آمد و ضمن اشتغال به كار معلمى، به تحصيل علوم رياضى، علوم غريبه، فلسفه، منطق و عرفان پرداخت و در اين فنون، به مدارج عاليه رسيد.
چندين سال، رياست دبيرستان نصرت را در همدان به عهده داشت و سپس به رياست فرهنگ کرمانشاه، كردستان، همدان و قزوين منصوب شد و تعداد زيادى مدرسه در زمانى كه در همدان بود، تأسيس نمود و در اين راه، خدمات زيادى به گسترش فرهنگ اين شهر كرد و سپس به تهران رفته و به‌عنوان بازرس عالى وزارت فرهنگ مشغول به كار شد. روزگارى، مدير روزنامه اتحاد بود و بسيارى از مقالات سياسى و اجتماعى خود را در همين روزنامه چاپ مى‌كرد.
نثری در علوم مختلف آن زمان از جمله: ریاضیات ،جبر، هندسه، ادبیات، فیزیک، وشیمی تبحر داشت. از آنجایی که تبحری در جبر داشتند، راه حل دیگری برای معادلات درجه سوم جبری ابداع کردند و آن را به آکادمی علوم ریاضی پاریس فرستاد. در علوم نجوم دانشمند سرآمدی بود. در سال 1912م ستاره دنباله دار هالی پیدا و به زمین نزدیک شد، وی در آن هنگام آگهی داد که هیچ تهدیدی برای کره‌ی زمین نیست و درست بودن این نظریه مایه‌ی اعجاب و شگفتی دانشمندان علوم نجوم شد. آنچه که بیش از همه برای او ارزش داشت اندیشیدن بود. برای این کار عنوانهایی برای انشانویسی دانش آموزان انتخاب می‌کرد. با زبان و ادبیات عرب آشنایی داشت. سبک نویسندگی ایشان مانند « آلفنس دوده‌ی » نویسنده‌ی فرانسوی بود.
جمله‌هایشان کوتاه، ساده و گویا بودند. ایشان رمانی دیگر بنام «تاریخ جنگ‌های دلیرانه همدانی ها در برابر سپاه عثمانی » نگاشته بود که متاسفانه چاپ نشد. همچنین صدها مقاله درباره‌ی مسایل گوناگون ادبی ،تاریخی،علمی،و... نوشته بود که تعدادی از آنها در مجلات و روزنامه‌های آن زمان چاپ شده است. وی روزگاری مدیر روزنامۀ اتحاد بود و بسیاری از مقالات سیاسی، اجتماعی خود را در همین روزنامه چاپ می‌کرد. غالباً ً مطالب مبتكرانه و عميق را موضوع نوشته‌هاى خود قرار مى‌داد. از حيث مايه علمى و بضاعت ادبى بر بسيارى از همگنان برترى داشت.
وى از اولين كسانى بود كه در ايران به سبک غربى، رمان نوشت و از رمان‌هاى او مى‌توان عشق و سلطنت، افسانه طى زمان، ستاره ليدى و مقدمه‌اى بر ديوان غمام همدانى را نام برد.
«شرح و نثر مثنوى»، نام مهم‌ترين اثر اوست. اين كتاب از شاهكارهاى تأليفات نيم قرن اخير مى‌باشد و او با قلمى ساده، دلنشين و فصاحتى بى‌مانند، شش جلد دفاتر مثنوى را به نثر درآورده و براى نخستين بار پس از 7 قرن، فهم مثنوى مولانا جلال‌الدين رومى را براى عموم آسان كرده است.
برخى از ابتكارات، اختراعات و كشفيات وى بدين قرار مى‌باشد:
- كشف فرمول حل معادلات درجه سه رياضيات و برخى اشكال هندسى كه به نام قوانين نثرى معرف است؛
- تئورى علمى ضبط امواج اصوات و اشكال؛
- ساخت ساعت آفتابى شاخص و نصب آن در مسجد جامع همدان؛
- اختراع وسيله ترسيم بيضى كه در دايره اختراعات به نامش ثبت گرديده است.
ايشان در رياضيات تبحر زيادى داشت؛ به‌طورى‌كه معادلات سه مجهولى را كه قسمت اول آن توسط حكيم عمر خيام حل شده بود، تكميل كرد و به پاداش اين موفقيت علمى، به افتخار او مجلس جشنى در آكادمى علوم فرانسه ترتيب يافت.
وفات
نثری در شهریور ۱۳۳۲ش در سن ۷۲ سالگی چشم از جهان فروبست.
آثار
- قواعد نثرى در جبر و مثلثات؛
- تفسير سوره يوسف(ع)؛
- افسانه طى زمان؛
- مقدمه بر ديوان غمام همدانى.
- عشق و سلطنت : داستانی بلند در تاریخ پادشاهی کورش
- نثر و شرح مثنوی در 6 جلد
- قوانین نثری
- بیضی کش