نامی اصفهانی، محمدصادق
محمدصادق نامی اصفهانی (متوفای 1204ق)، متخلص به نامی، شاعر و دبیر پرآوازه نیمه دوم سده دوازدهم هجری، وقایع نگار دربار کریم‌خان زند
| نام | نامی اصفهانی، محمد صادق |
|---|---|
| نام‌های دیگر | م‍ن‍ش‍ی، محمد صادق
م‍وس‍وی، محمد صادق م‍وس‍وی نامی اصفهانی م‍وس‍وی نامی اصفهانی، محمد صادق |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1204 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تاریخ گیتی گشا در تاریخ زندیه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07351AUTHORCODE |
خاندان
نیاکان او نزدیک به 150 سال به فرمان پادشاهان صفویه از فارس به اصفهان رفتند (کمابیش 1030 هجرى) و به طبابت پادشاهان آن سامان سرگرم بودند.
او از بزرگان سادات موسوى، از سلسله سادات موسوم به «حکیم سلمانی» اصفهان است و برادرزاده میرزا محمدرحیم حکیم باشى، پزشک و منشى سلطان صفوى به شمار مى‌رفت.
ولادت
در اصفهان متولد شد. تاریخ تولد او مشخص نیست.
محمدصادق در جوانى مشق انشا مى‌کرد و در نظم و نثر چیره‌دست شد و افزون بر نویسندگى و شاعرى و سرودن مثنوى‌هایى به پیروى از خمسه نظامى، به نوشتن تاریخ زندیان پرداخت.
او در شعر طبعی روان داشت و در انجمن ادبی صباحی شرکت می‌کرد و از شاعران طرفدار سبک بازگشت بود. او به تتبّع و نظیره سازی آثار نظامی گنجوی علاقه زیاد داشت لذا خمسه‌ای موسوم به «نامی نامه» (و شامل «دُرج گهر»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون»، «یوسف و زلیخا» و «وامق و عذرا») را به تقلید از خمسه نظامی سرود.پس از درگیری‌های فراوان زندیه و قاجاریه خصوصا آقا محمّدخان قاجار با جعفرخان و لطفعلی خان زند و انقراض سلسله زندیه، «نامی» مورد بی اعتنایی قرار گرفته و به فقر و فاقه مبتلا شد و در خوردن افیون افراط کرد.
وفات
تاریخ مرگ او بر پایه گزارش شاگردش، میرزا عبدالکریم 1204ق بوده است.
آثار
از دیوان قصاید و غزلیات او اثرى نیست، اما مجموعه مثنوى‌هاى پنج‌گانه او به نام نامه نامى اکنون موجود است و درج گهر، خسرو و شیرین (چهار هزار بیت)، لیلى و مجنون، یوسف و زلیخا و وامق و عذرا (دو هزار بیت) را در بر دارد. تاریخ گیتى‌گشا، شهیرترین اثر اوست که به تاریخ سلسله زندیه مى‌پردازد و اگر چه گمان زده‌اند که این نام را شاگردش بر آن اثر نهاده باشد، از گذشته تا کنون چنین نامیده مى‌شده است. نویسندگان و شاعران هم‌روزگار او مانند ابوالحسن غفارى و لطفعلى بیگ آذر بیگدلى، از شخصیت و قلم او به نیکى یاد کرده‌اند.
او در روزگار محمدجعفر خان، فرمان یافت که کتابى درباره احوال زندیه بنویسد و تا سال مرگش (1204) بدین کار همت گمارد، اما کتاب او به پایان نرسید و شاگردش، میرزا عبدالکریم بن على‌رضا شریف شیرازى اثر او را به پایان برد.