الإحكام في أصول الأحكام (آمدی)
الإحكام في أصول الأحكام، اثر علامه علی بن محمد آمدی، کتابی است در علم اصول فقه که با تعلیقات عبدالرزاق عفیفی چاپ شده است.
| الإحكام في أصول الأحكام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عفیفی، عبدالرزاق (محقق) آمدی، علی بن محمد (نویسنده) |
| ناشر | المکتب الإسلامي |
| مکان نشر | سوريه - دمشق |
| سال نشر | 1402ق. |
| چاپ | چاپ دوم |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | آ8الف3 / 155/8 BP |
ساختار
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در چهار جلد، دربردارنده چهار قاعده زیر می‌باشد:
- در تحقیق مفهوم اصول فقه و مبادی آن؛
- تحقیق دلیل سمعی و اقسام و لوازم و احکام آن؛
- احکام مجتهدین و احوال مفتین و مستفتین؛
- ترجیحات طرق مطلوبات.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا به گوشه‌هایی از تاریخ علم اصول اشاره گردیده[۱] و سپس، شرح حال مختصری از نویسنده، ارائه شده[۲] و در مقدمه مؤلف، به موضوع کتاب، اشاره شده است[۳].
مطالب جلد اول، با قاعده اول، «تحقیق در مفهوم اصول فقه و تعریف موضوع و غایت آن و سایر مباحث مربوطه» آغاز شده است، ولذا بدین منظور، ابتدا به بررسی معنای فقه پرداخته شده و سپس معنای اصول، مورد بحث قرار گرفته[۴] و سپس، در سه بخش زیر، به مبادی علم اصول پرداخته شده است:
- مبادی کلامی: در این بخش، به بررسی اقسام دلیل و تقسیم آن به دلیل مفید علم و دلیل مفید ظن پرداخته شده است[۵].
- مبادی لغوی: در این بخش، رابطه علم لغت با علم اصول بررسی شده و بدین منظور، به مباحث و موضوعاتی همچون انواع لفظ[۶]، لفظ مشترک و اختلافات موجود در اثبات و نفی آن[۷]، ترادف در لغت[۸]، حقیقت و مجاز و اقسام آن[۹]، اسماء شرعی[۱۰]، اشتمال قرآن بر لفظ غیر عربی[۱۱]، فعل و اقسام آن[۱۲] و حرف و اصناف آن[۱۳] پرداخته شده است.
- مبادی فقهی و احکام شرعی: هر حکم شرعی، مشتمل است بر حاکم، محکوم‌فیه و محکوم‌علیه که در این بخش، به بحث و بررسی هرکدام از آنها پرداخته شده است[۱۴].
در این جلد قسمتی از قاعده دوم، «بیان دلیل شرعی و اقسام آن» را نیز در خود جای داده است که مشتمل است بر یک مقدمه و شش اصل. در مقدمه، به تعریف دلیل شرعی پرداخته شده[۱۵] و در اصل اول، حجیت قرآن[۱۶]، در اصل دوم، حجیت سنت[۱۷] و در اصل سوم، حجیت اجماع[۱۸]، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
جلد دوم، با اصل چهارم، آغاز شده است که پیرامون بررسی سند و متن دلیل شرعی است که شامل کتاب، سنت و اجماع می‌باشد. نویسنده در این جلد، ابتدا به بحث پیرامون حقیقت خبر [۱۹] و تقسیم آن به صادق و کاذب[۲۰] پرداخته و سپس، ضمن بررسی معنای لغوی و اصطلاحی متواتر[۲۱] و مفید علم بودن آن[۲۲]، به بحث پیرامون این موضوع پرداخته است که آیا علم حاصل از خبر متواتر، ضروری است یا نظری[۲۳].
از دیگر مطالب مهم این جلد، می‌توان به شروط متواتر[۲۴]، حقیقت خبر واحد[۲۵]، شروط عمل به خبر واحد[۲۶]، کیفیت روایت از صحابی و غیر صحابی[۲۷]، اختلاف در قبول خبر مرسل[۲۸]، صیغه امر و مباحث مربوط به آن[۲۹].
ادامه اصل چهارم، با مباحثی همچون مطلق و مقید[۳۰]، بیان و مبین[۳۱]، ظاهر و تأویل آن[۳۲] و نسخ و مباحث مربوط به آن[۳۳] در جلد سوم آمده است.
این جلد، همچنین اصل پنجم را در خود جای داده است که دربردارنده مبحث قیاس و موضوعات مرتبط با آن می‌باشد[۳۴].
آخرین جلد، دربردارنده اصل ششم می‌باشد. در این اصل، به مبحث استدلال و موضوعات مرتبط با آن، مانند استدلال به استصحاب حال[۳۵]، حجیت قول صحابی بر غیر صحابی[۳۶]، استدلال به استحسان[۳۷]، استدلال به مصالح مرسله[۳۸] و نیز مبحث تقلید و موضوعات آن[۳۹]، پرداخته شده است.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۴۰]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۴۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه محقق، ج1، صفحه أ
- ↑ ر.ک: همان، صفحه و
- ↑ ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص3
- ↑ ر.ک: متن کتاب، همان، ص5
- ↑ ر.ک: همان، ص9
- ↑ ر.ک: همان، ص14
- ↑ ر.ک: همان، ص16
- ↑ ر.ک: همان، ص23
- ↑ ر.ک: همان، ص26
- ↑ ر.ک: همان، ص35
- ↑ ر.ک: همان، ص50
- ↑ ر.ک: همان، ص60
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص79
- ↑ ر.ک: همان، ص158
- ↑ ر.ک: همان، ص159
- ↑ ر.ک: همان، ص169
- ↑ ر.ک: همان، ص195
- ↑ ر.ک: همان، ج2، ص3
- ↑ ر.ک: همان، ص10
- ↑ ر.ک: همان، ص14
- ↑ ر.ک: همان، ص15
- ↑ ر.ک: همان، ص18
- ↑ ر.ک: همان، ص25
- ↑ ر.ک: همان، ص31
- ↑ ر.ک: همان، ص71
- ↑ ر.ک: همان، ص95
- ↑ ر.ک: همان، ص123
- ↑ ر.ک: همان، ص142
- ↑ ر.ک: همان، ج3، ص3
- ↑ ر.ک: همان، ص25
- ↑ ر.ک: همان، ص52
- ↑ ر.ک: همان، ص102
- ↑ ر.ک: همان، ص183
- ↑ ر.ک: همان، ص127
- ↑ ر.ک: همان، ص145
- ↑ ر.ک: همان، ص156
- ↑ ر.ک: همان، ص160
- ↑ ر.ک: همان، ص221
- ↑ ر.ک: پاورقی، ج1، ص118
- ↑ ر.ک: همان، ص153
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.