مغربی، سموئل بن یحیی
سموئل بن أبى‌البقاء يحيى بن عباس (1130-1180م)، كنيه‌اش ابوالنصر و لقبش مؤيدالدين است كه نسبش را اسرائيلى، مغربى و الطيب نوشته‌اند، ریاضیدان، مهندس و پزشک مشهور قرن ششم هجری.
| نام | مغربی، سموئل بن یحیی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سموئل بن یحیی
مغربی، س‍م‍ؤال بن یحیی |
| نام پدر | یحیی |
| متولد | 1130م |
| محل تولد | فاس مراکش |
| رحلت | 1180م /570ق |
| اساتید | ابوکامل شجاع |
| برخی آثار | افحام الیهود و قصه اسلام السموال و رویاه النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03683AUTHORCODE |
ولادت
شموئل بن يهودا ابن ابونحيث که بعد از مسلمان شدن نامش به سموئیل بن یحیی بن عباس تغییر یافت، در سال 1130م در فس، مراکش، در خانواده‌ای یهودی از بین یهودیان مراکش متولد شد، جایی که پدرش از بزرگترین ریاضیدان جامعه یهود آن منطقه بود.
تحصیلات
سموئل در شهر فاس بزرگ شد، و پدرش ریاضیات و اصول دین یهود را به او آموخت.
سپس سموئل به همراه پدر و خانواده از شهر فس به بغداد که مرکز تمدن اسلامی برای دوره ای طولانی بود، مهاجرت کردند. در بغداد سموئل خود را وقف مطالعه کتاب اصول اقلیدس و نیز مطالعه جبر نزد ابوکامل شجاع و كرجی نمود، به گونه‌ای که در سن هجده سالگی همه آثاری که در علم ریاضیات ضروری بود را آموخته بود و در تفکر ریاضی صاحب روش خاصی شده بود.
او در سن نوزده سالگی کتاب مشهورش الباهر في الجبر را شروع به نوشتن کرد.
اما ماندگاری خانواده‌اش در بغداد مدت زمان زیادی دوام نیاورد، زیرا او به همراه خانواده به مراغه نقل مکان کرد، جایی که سموئل بقیه عمر خود را در آنجا گذراند. در آن زمان، مراغه یک مرکز علمی در حال رشد بود که با بغداد رقابت می‌کرد. با استقرار سموئل در آنجا، کارهای علمی خود را آغاز کرد و قوانین اسلامی را به طور عمیق مطالعه کرد. او دریافت که دین اسلام با زندگی درستی که افراد عاقل به دنبال آن هستند، سازگار است و قرآن کریم قانون اساسی عادلانه ای که از طرف خداوند تبارک و تعالی نازل شده است.
و هنگامی که سموئل از حقیقت ایمان خود مطمئن شد، در هفتم ذی‌حجه سال 558 ق/1163م، در مراغه اسلام آورد و مسلمان شد و به دفاع از اسلام و بیان عیوب یهودیت پرداخت، این بدان جهت بود که می‌توانست بین اسلام و یهودیت مقایسه منطقی کند.
سموئل هرگز خود را در یک موضوع ویک علم واحد منحصر نکرد، بلکه در علوم گوناگونی تلاش فراوان نمود.او علوم ریاضی زمان خود را فرا گرفت به گونه ای که در جبر و ریاضی به مرتبه بالای علمی رسید و مرجع دیگران شد.
همچنان که در علم پزشکی نزد فرزند ملک بغدادی علم آموخت و پزشک ماهری شد.
سموئیل مغربی روش تحلیلی را در علم جبر توسعه داد و توانست راه حل‌های مهندسی را برای اکثر مسائل جبری پیدا کند.
سموئیل مغربی سالیان مدیدی در مراغه اقامت کرد و به تدریس علوم ریاضی، حکمت و طب و تربیت دانشجویان مستعد همت گمارد،
وفات
وفات او در سال 562ق در مراغه بوده است. البته سال‌هاى 570 و 576ق نيز گفته شده است.
آثار
- اعجاز المهندسين
- الباهر في الرياضيات
- الموجز في الحساب
- غاية المقصود في الرد على النصارى واليهود
- المثلث القائم الزاوية
- الأقربا ذين
- الرد على اليهودى الهندى
- رسالة إلى ابن خدّود في مسائل حسابية
- الكافى فى حساب الدرهم والدينار
- كتاب القوامى (فى الحساب)
- كتاب المثلث القائم الزاوية (فى الهندسة)
- كتاب المفيد الاوسط (فى الطب)
- كتاب الميز (فى مساحة اجسام الجواهر و المخلطة)
- نزهة الاصحاب فى معاشرة الاحباب
وابسته‌ها
نزهة الأصحاب في معاشرة الأحباب کتاب في المعاشرة الزوجية و آدابها و متعلقاتها
إفحام اليهود و قصة إسلام السموأل و رؤياة النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم