الزيارات «بدمشق»
كتاب الزيارات، تأليف قاضى نور‌الدين، محمود بن محمد بن محمد بن موسى عدوى صالحى شافعى متوفى (1032ق)، به زبان عربى و در موضوع ذكر اماكن زيارتى دمشق و اطراف آن و نام بزرگانى است كه در آن ديار دفن شده‌اند.
| الزیارات «بدمشق» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زوکاری، محمود بن محمد (نویسنده) منجد، صلاحالدین (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الزیارات "بدمشق" |
| ناشر | مطبوعات المجمع العلمي العربي |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1956 م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب، مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و متن است. متن كتاب، فاقد فصل‌بندى و باب‌بندى است و روى‌هم‌رفته، شامل اسامى نود و هشت مكان زيارتى و شخص است. در ذكر اسامى، ترتيب خاصى رعايت نشده است. مؤلف، مطالب كتاب را از كتب مورد اعتماد تاريخى و كتاب‌هایى كه در فضايل شام نوشته شده است، نقل كرده است.
گزارش محتوا
كتاب، حاوى شرح و توضيح درباره تعدادى از بزرگان، از قبيل انبياء، صحابه، تابعين، ملوك، علماء و اولیاء است كه در دمشق و نواحى آن به خاک سپرده شده‌اند و هم‌چنين شامل شرح و توضيح كوتاهى در مورد اماكن زيارتى آن ديار مى‌باشد.
كتاب، با ذكر نام حضرت يحيى بن زكريا و توضيح در مورد مدفن وى آغاز مى‌شود و با ذكر نام ابن المنقار (شمس‌الدين، محمد بن قاسم بن منقار) و توضيحى مختصر در معرفى او و مدفن وى پایان مى‌يابد. مؤلف، از وى با تعابيرى همچون شيخ علامه، شيخ‌الاسلام، نخبة المدققين، سيبويه زمان خويش و... ياد مى‌كند.
برخى ديگر از اماكن و افرادى كه مؤلف از آنها ياد مى‌نمايد، عبارتند از:
- «مغارة الدم»، واقع در جبل قاسيون كه مكانى است شريف و دعا در آن مستجاب است؛
- «مغارة الجوع»، واقع در دامنه كوه قاسيون كه مدفن چهل پيامبر است؛
- «اوس بن اوس»، يكى از اصحاب رسول‌الله(ص) كه در زمان خلافت عثمان از دنيا رفت؛
- «بلال»، مؤذن رسول‌الله(ص)؛
- «سعد بن عباده انصارى»، از ياران رسول‌الله(ص)؛
- «مصلاى خضر» كه آن را مقام خضر مى‌خوانند و در جامع دمشق واقع شده است؛
- «صحابه شهيد در مرج عذراء» كه عبارتند از حجر بن عدى، شریک بن شداد حضرمى، صيفى بن قبيل شيبانى، قبيصة بن ضبيعه عبسى، محرز بن شهاب منقرى سعدى، كرام بن حيان عنزى و عبدالرحمن بن حسان. حضرت على(ع)، در مورد اين گروه فرموده است: «يا اهل العراق! سيقتل منكم سبعة بمرج عذرا، مثلهم كمثل اصحاب الاخدود».
محقق كتاب، دكتر صلاح‌الدين منجد، در مقدمه خويش، درباره كتاب‌هایى كه پيرامون موضوع كتاب حاضر تأليف شده است، توضيحاتى داده و نيز از مصادر و منابع و نسخ اين كتاب و روش و شيوه تحقيق در مورد آن سخن گفته است.
وضعيت كتاب
فهرست‌هایى كه در پایان كتاب ذكر شده‌اند عبارتند از:
- فهرست محتويات كتاب؛
- فهرست شهرها، قريه‌ها، مساجد، مدارس، مقابر، ابواب و...؛
- فهرست اعلام.
در پایان كتاب پس از فهرست‌ها در ذيل عنوان «المستدرك»، به تصحيح دو مورد از اغلاط كتاب پرداخته شده است.
توضيحات، منابع و اختلاف متن كتاب با منابع، در پاورقى ذكر شده است.
محقق كتاب، دكتر صلاح‌الدين منجد مى‌باشد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.