إحقاق الحق و إزهاق الباطل
| نام کتاب | إحقاق الحق و إزهاق الباطل |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شوشتری، نور الله بن شریف الدین (نويسنده)
مرعشی، شهاب‌الدین (مقدمهنويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 211 /ش9 الف303 |
| موضوع | اهل سنت - دفاعیهها و ردیهها
شوشتری، نور الله بن شریف الدین، 956 - 1019ق. احقاق الحق و ازهاق الباطل - نقد و تفسیر شیعه - دفاعیهها و ردیهها کلام شیعه امامیه |
| ناشر | کتابخانه عمومی حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1409 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | 3275 |
معرفى اجمالى
«احقاق الحق»، تاليف قاضى نورالله شوشترى، در ردّ كتاب «ابطال نهج الباطل و اهمال كشف العاطل»، نوشتۀ فضل اللّه امين فرزند روزبهان بن فضل اللّه خنجى شيرازى اصفهانى از اعاظم عالمان شافعيه. وى فردى حكيم، عارف، صوفى، محدث، شاعر و اديب بود. آثار متعددى از وى برجاى مانده كه مشهورترين آنها همان كتاب «ابطال نهج الباطل» است كه در ردّ بر «نهج الحق و كشف الصدق» علامه حلّى نگاشته است.
وى در كتاب خويش از جاده انصاف خارج گشته و رعايت ادب را ننموده و كتاب خويش را آكنده از مطالبى ساخته است كه موجب خشم خداوند، سرزنش خردمندان و نكوهش خرد مى‌گردد.
«احقاق الحق» كه در ردّ كتاب فضل بن روزبهان نوشته شده، خلاصه‌ايست از مجادلات شيعه و سنى پيرامون مباحث الهيات، نبوت و امامت.
روش مؤلف
روشى كه مؤلف در پيش گرفته، روش مناظره است كه در آن از فن جدل بهره مى‌برند.
ساختار و گزارش محتوا
مرحوم قاضى نوراللّه بعد از خطبه، در مقدمه كتاب متن خطبۀ ابن روزبهان را به صورت كامل نقل مى‌كند و سپس به نقد و ارزيابى آن مى‌پردازد. سپس كلمه به كلمه فقراتى از «نهج الصدق» علامه حلى را با جمله: قال المصنف «رفع اللّه درجته» نقل مى‌كند، به دنبال آن ردّيه فضل بن روزبهان با جملۀ:
قال الناصب «خفضه اللّه» را مى‌آورد و سپس در ردّ گفتۀ فضل، نظر مستدل خود را در تجزيه و تحليل حقايق، از لحاظ تاريخى و منطقى ارائه مى‌كند.
احقاق الحق در نظر شخصيت‌ها
مرحوم وحيد بهبهانى: هر كس در صدد استحكام بخشيدن به عقايد خويش است به احقاق مراجعه كند كه اين كتاب او را از ساير كتب بى‌نياز مى‌سازد.
محقق قمى صاحب قوانين: معتقدم اگر خود علامه حلّى به ردّ كلمات ابن روزبهان اقدام مى‌كرد، از عهدۀ آن چنانكه قاضى شهيد برآمده است، بر نمى‌آمد.
علامه محمد تقى مجلسى: لازم است هر شيعه‌اى نسخه‌اى از اين كتاب را داشته و از آن استفاده نمايد.
تلخيص، ترجمه و تعليق
ترجمه احقاق الحق به فارسى توسط ميرزا محمد نائينى متوفاى سال 1305 قمرى.
ترجمه به زبان اردو توسط برخى از علماى هند، كه البته اين ترجمه به اتمام نرسيده است.
تعليقه شيخ مفيد الدين عبدالنبى شيرازى.
تعليقه مولى محمد هادى بن عبد الحسين.
خلاصه‌اى هم توسط بعضى از بستگان مرحوم قاضى از اين كتاب تهيه شده است.
ملحقات احقاق الحق
ملحقات احقاق الحق مشتمل بر 30 جلد است، به اضافۀ يك جلد فهارس ملحقات كه توسط گروهى زير نظر مرحوم آيت اللّه سيد شهاب‌الدين مرعشى نجفى تهيه و تدوين شده است.
مرحوم آيت اللّه مرعشى در انتهاى جلد سوم، استدراكات آيات نازله در شأن على(ع) را ذكر كرده‌اند. از جلد چهارم اين مجموعه ملحقات آغاز و تا جلد هفتم صفحه 390 ادامه مى‌يابد.
ص 390 تا 484 جلد هفتم به تتمه متن «احقاق الحق» اختصاص يافته و سپس ملحقات كتاب كه تا جلد 33 را در بر مى‌گيرد، بدان افزوده شده است.
جلد چهارم تا يازدهم حاوى مناقب اميرالمؤمنين و فاطمه زهرا و حسنين عليهم السلام است.
جلد دوازدهم به زندگى، مناقب و فضايل ساير ائمه طاهرين(ع) مى‌پردازد.
جلد سيزدهم به حضرت مهدى(عج) اختصاص يافته است.
جلد چهاردهم به مستدرك آيات نازله دربارۀ على(ع) اختصاص داده شده است.
جلد پانزدهم تا جلد سى و سوم به مستدرك روايات وارده دربارۀ فضايل على(ع) و ساير معصومين(ع) اختصاص يافته است.
مرحوم مرعشى نجفى خود تعليقاتى عميق و أنيق بر اين اثر گرانبها نگاشته‌اند كه در ذيل صفحات كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
نسخه خطى كتابخانه آيت اللّه مرعشى نجفى به خط عبد على بن معصوم شيرازى كه در سال 1236ق نگاشته شده است.
نسخه خطى عبدالرحيم شيرازى ربانى كه ظاهرا از جمله كتاب‌هاى كتابخانه علامه محمدتقى مجلسى است.
نسخه خطى كتابخانه ميرزا محمد مدرس خيابانى تبريزى، صاحب كتاب «ريحانة الادب» كه به نظر مى‌رسد، نزديك به زمان مؤلف نگاشته شده است.
نسخه خطى كتابخانه سيد احمد زنجانى به خط مولى محمد زكى بن محمد سليم بازرگانى تفرشى كه در سال 1129ق نگاشته شده است.
نسخه چاپ تهران به خط ميرزا ابوالقاسم خوانسارى در سال 1273ق.
نسخه ناقص چاپ قاهره در سال 1326ق با تلاش شيخ حسن دخيل النجفى.
نسخه برنامه
اين نسخه به همراه مقدمه مفصل مرحوم آيت اللّه مرعشى نجفى و تعليقات عميق ايشان در 4 جلد در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است. مرحوم قاضى نور اللّه «احقاق الحق» را بر طبق مطالب مندرج در كتاب «نهج الحق و كشف الصدق» مرحوم علامه حلّى نگاشته‌اند، اما از مبحث فضائل اميرالمؤمنين(ع) به بعد را متعرض نشده‌اند.
اين نسخه از سوى منشورات كتابخانه آيت اللّه مرعشى نجفى، قم منتشر شده است.
منبع:
1-مقدمه مرحوم آيت اللّه مرعشى نجفى.
2-دائرة المعارف تشيع، ج 10، مدخل: شوشترى.
پیوندها
مطالعه کتاب إحقاق الحق و إزهاق الباطل در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور