بابرتی، محمد بن محمد
محمد بن محمود بابرتی (حدود 710-786ق)، معروف و ملقب به اکمل‌الدین حنفی، فقیه، اصولی و مفسر حنفی قرن هشتم هجری، از شاگردان ابوعبدالله شمسالدین محمد بن احمد بن عبدالهادی بن عبدالحمید مقدسی صالحی حنبلی و از اساتید سید جرجانی علی بن محمد بن علی ابوالحسن حنفی، معروف به سید الشریف و صاحب کتاب «الردود والنقود شرح مختصر ابن الحاجب».
| نام | بابرتی، محمد بن محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | ب‍اب‍رت‍ي، اک‍م‍ل ال‍دي‍ن
ب‍اب‍رت‍ي، محمد بن محمود |
| نام پدر | |
| متولد | 714ق |
| محل تولد | |
| رحلت | 786ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الردود والنقود شرح مختصر ابن الحاجب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE21301AUTHORCODE |
نام و نسب
نام کامل او، محمد بن محمود بن احمد بابرتی رومی، مصری حنفی می‌باشد[۱]. برخی از تراجمنویسان، در نگارش نام پدر و جد وی، مخالفت کرده و آن را چنین نوشته‌اند: «محمد بن محمد بن محمود بن احمد»، اما طبق تحقیق، نام نخست، صحیح است، زیرا در انتهای کتاب خویش، تحت عنوان «الردود والنقود»، خود را چنین معرفی کرده است: «العبد الفقير إلی الله الحفي، محمد بن محمود بن أحمد، الشهير بالأكمل الحفني». در کتاب «شرح العناية علی الهداية» نیز چنین معرفی شده است: «يقول العبد الفقير إلی رحمة ربه الحفي، محمد بن محمود بن أحمد الحنفي...». در آخر رساله «النكت الظريفة في ترجيح مذهب أبي‌حنيفة» هم خود را چنین معرفی کرده است: «ألفه الفقير إلی الله الحفي محمد بن محمود بن أحمد الحنفي...». در مقدمه کتاب «التقرير» که در آن، به شرح اصول بزدوی پرداخته، خود را چنین معرفی کرده است: «أما بعد: فإن العبد الضعيف النحيف المحتاج إلی رحمة ربه الحفي محمد بن محمود بن أحمد المدعو بأكمل الحنفي، يسر الله له أمنيته، وسهل عليه منيته...»[۲].
لقب و کنیه
لقب وی اکمل‌الدین و کنیه‌اش، ابوعبدالله می‌باشد[۳].
ولادت
وی در قریه بابرتی، در ناحیه‌ای از نواحی بغداد، به دنیا آمد. در تعیین تاریخ ولادت او، اختلافاتی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که عمر رضا کحاله در «معجم المؤلفين»، آن را 710ق، بغدادی در «هدية العارفين» 712ق، محقق «الدرر الكامنة» 713ق، زرکلی در «الأعلام» و مراغی در «فتح المبين» 714ق، سیوطی در «بغية الوعاة»، لکنوی در «الفوائد البهية» و دیگران، آن را هفتصد و ده و اندی، ذکر کرده‌اند[۴].
شیوخ
از جمله اساتید و شیوخی که وی، نزد ایشان به کسب علم و دانش پرداخته است، عبارتند از:
- ابوعبدالله شمسالدین محمد بن احمد بن عبدالهادی بن عبدالحمید مقدسی صالحی حنبلی؛
- ابوحیان محمد بن یوسف بن علی بن یوسف غرناطی اثیرالدین اندلسی ظاهری؛
- قوام‌الدین محمد بن محمد بن احمد سنجاری کاکی حنفی؛
- شمسالدین اصفهانی، محمود بن عبدالرحمن بن احمد بن محمد، ابوالثناء شافعی؛
- عبدالله بن عبدالحق بن عبدالله بن عبدالواحد قرشی مخزومی دلاصی[۵].
شاگردان
از جمله علمایی که نزد وی، تلمذ کرده و به کسب دانش پرداخته‌اند، عبارتند از:
- سید جرجانی علی بن محمد بن علی ابوالحسن حنفی، معروف به سید شریف؛
- محمود بن اسرائیل بن عبدالعزیز، بدرالدین حنفی، معروف به ابن قاضی سماوه؛
- محمد فناری، محمد بن حمزة بن محمد شمسالدین فناری حنفی؛
- حاج باشا آیدینی؛
- مولی احمدی[۶].
وفات
وی در شب جمعه نوزدهم رمضان 786ق، در مصر، دیده از جهان فروبست[۷].
آثار
- الإرشاد في شرح الفقه الأكبر لأبي‌حنيفة؛
- الأنوار في شرح المنار للنسفي؛
- تحفة الأبرار في شرح مشارق الأنوار للصغاني؛
- تفسير القرآن؛
- التقرير في شرح أصول البزدوي؛
- حاشية علی الكشاف للزمخشري في التفسير؛
- شرح تلخيص الجامع الكبير في فروع الفقه الحنفي للخلاطي؛
- شرح تلخيص المفتاح في المعاني والبيان؛
- شرح السراجية في الفرائض؛
- الردود والنقود شرح مختصر ابن الحاجب؛
- شرح وصية الإمام أبي‌حنيفة في التوحيد؛
- الصدفة الملية بالدرة الألفية لابن معطي في النحو؛
- العناية في شرح الهداية للمرغيناني؛
- المقصد في الكلام؛
- مقدمة في الفرائض؛
- النكت الظريفة في ترجيح مذهب أبي‌حنيفة[۸].
پانویس
منابع مقاله
ضیفالله بن صالح بن عون عمری بابرتی حنفی، مقدمه کتاب «الردود والنقود»، اثر محمد بن محمود بن احمد، تحقیق ضیفالله بن صالح بن عون عمری، اشراف عمر بن عبدالعزیز محمد، مكتبة الرشد ناشرون، ریاض، 1426ق-2005م.