أصول علم الأصول
أصول علم الأصول، اثر آیت‌الله شهید سید محمد صدر، کتابی است پیرامون معرفی علم اصول و تقسیم ابواب و موضوع آن و مبحث وضع که با تحقیق مؤسسه المنتظر(عج) به چاپ رسیده است.
| أصول علم الأصول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسة المنتظر لإحياء تراث آل‌الصدر (محقق) صدر، سید محمد (نویسنده) |
| ناشر | محبين |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1433ق. |
| چاپ | چاپ اول |
| شابک | 978-600-131-048-5 |
| موضوع | اصول فقه شيعه |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | /ص4الف6 / 159/8 BP |
ساختار
کتاب با مقدمه مقتدی صدر آغاز گردیده و پس از آن دو مقدمه از مؤسسه ذکر شده و سپس مطالب متن در یک مقدمه و چهار بخش کلی، ارائه شده است.
نویسنده در این کتاب، برخی از اشکالات، تألیفات و مقالات اصولیین متأخر در ترتیب و تقسیم ابواب علم اصول از جمله تقسیم آخوند خراسانی، علامه مظفر و شهید محمدباقر صدر را ذکر نموده و سپس، به مناقشه در آنها پرداخته و در نهایت، نظر مختار در ترتیب علم اصول را بیان نموده است.
گزارش محتوا
در مقدمه مقتدی صدر، به این موضوع اشاره گردیده است که نویسنده در این کتاب، به مناقشه با اساتید و علمای علم اصول پرداخته است[۱].
در مقدمه اول مؤسسه، به ویژگی‌ها و خصوصیات و مباحث کتاب اشاره شده[۲] و در مقدمه دوم مؤسسه به شرح زندگانی مؤلف و آثار و تصانیف وی و نیز به بیان روش محققان در تحقیق کتاب پرداخته شده است[۳] در مقدمه نویسنده، که وی آن را در رجب 1398ق، به‌عنوان مقدمه‌ای بر کتاب «المدخل إلی أصول الفقه الجعفري» اثر شیخ یوسف عمرو نگاشته بوده و اکنون توسط مؤسسه در صدر کتاب حاضر قرار گرفته، از تاریخ علم اصول، سخن به میان آمده است[۴].
در بخش نخست، به‌منظور تعریف علم اصول، به بررسی تعریف مشهور از علم اصول[۵] و مناقشات واردشده بر آن و نیز نقض تعریف مشهور به‌واسطه قواعد فقهی و پاسخ‌های متعدد از نقض مزبور پرداخته شده[۶] و سپس ضمن ذکر تعریف محقق عراقی از علم اصول[۷] و بررسی مناقشه آن[۸]، تعریف مختار مؤلف، ارائه گردیده است[۹].
در بخش دوم، به بحث پیرامون تقسیم ابواب علم اصول، بر اساس نظر آخوند خراسانی، با توجه به تقسیم‌بندی در کتاب«کفایه» و تقسیم علامه مظفر و شهید صدر پرداخته شده است[۱۰].
در بخش سوم، از موضوع علم اصول سخن به میان آمده و به بحث پیرامون استحاله وجود موضوع برای علم اصول و نظر آیت‌الله خویی، شهید صدر، محقق عراقی، آیت‌الله نائینی و آخوند خراسانی در این رابطه پرداخته شده است[۱۱].
در آخرین بخش، مباحث مربوط به دلالت وضعیه و حقیقت وضع، مطرح گردیده است[۱۲].
از جمله ویژگی‌های کتاب، ذکر نظریه بیشتر مشاهیر علم اصول پیرامون مباحث مطرح‌شده و مناقشه و بررسی مفصل آنها می‌باشد.
وضعیت کتاب
از جمله اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در کتاب، عبارتند از:
- مقابله متن با نسخه خطی دست‌نویس مؤلف؛
- تقویم، مراجعه و تصحیح متن، بر اساس قوانین و قواعد تحقیق و تصحیح؛
- تقطیع متن و تنظیم فقرات آن به‌حسب اقتضای حال؛
- تخریج آیات و احادیث از منابع و مجامع روایی معتبر و ضبط و تمییز آنها از سایر موارد؛
- ارجاع نظریات و آرای مذکور در کتاب به صاحبان و مصادر اصلی آنها[۱۳].
فهرست مصادر و منابع مورد استفاده محقق، به‌همراه فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۴] و ذکر آیات، روایات و مطالبی که در متن بدان اشاره شده[۱۵]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۶].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه مقتدی صدر، ص5-6
- ↑ ر.ک: مقدمه اول مؤسسه، ص7-8
- ↑ ر.ک: مقدمه دوم مؤسسه، ص9-27
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص31-51
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص56
- ↑ ر.ک: همان، ص68-87
- ↑ ر.ک: همان، ص88
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص90
- ↑ ر.ک: همان، ص104-109
- ↑ همان، ص119-150
- ↑ ر.ک: همان، ص161-185
- ↑ ر.ک: مقدمه دوم مؤسسه، ص27
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص33
- ↑ ر.ک: همان، ص37
- ↑ ر.ک: همان، ص44
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.