آیات مثنوی معنوی

أيات مثنوي معنوي
أيات مثنوي معنوي
پدیدآوران	کاظم محمّدی (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	مولانا و ترجمه ي أيات قرأن
ناشر	انتشارات نجم کبری
مکان نشر	ایران ـ کرج
سال نشر	1386 ش
چاپ	1
شابک	‎9-6-91374-964-978
موضوع	مثنوی – قرآن.
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ 11آ/5299 PIR
	v; t; e;

آیات مثنوی معنوی تألیف کاظم محمّدی می‌باشد و مشتمل است بر آیات قرآن که در شش دفتر مثنوی معنوی اثر جاودانه ی مولوی به طور پراکنده وجود دارد که توسّط مؤلّف، کاظم محمّدی تجمیع، تنظیم و ترتیب شده است. قابل ذکر است که نویسنده ی کتاب در خصوص مولوی شناسی و مثنوی پژوهی کارهای دیگری هم دارد که نشان از روش تخصّصی او در دنبال کردن این مووع است، به مانند: تصحیح مثنوی معنوی، مصحف خاموشان تمام آیات قرآن در دیوان کبیر یا همان کلّیّات شمس تبریزی، چنین گفت پیغمبر و نهایتاً کتاب پرتو ساقی، جامع احادیث مثنوی در شش جلد که تا به امروز در این زمینه وسیع¬ ترین نوشتار قابل توجّه است.

ساختار

کتاب مقدّمه ای کوتاه در هشت صفحه دارد که زمینه ی بحث را از منظر مولانا و احیانا دیگر عارفان به مانند حکیم سنایی غزنوی که به نوعی آغازگر شعر عرفانی و صوفیانه است برای مخاطبان خود تمهید می کند. مؤلّف محترم در بخشی از این مقدّمه می¬نویسد: «قرآن به عنوان وحی الهی و کتاب آسمانی که تردیدی در آن نیست عالی ترین مأخذ برای اهل سلوک و عرفان است. کتابی که اسرار هستی در آن به تمامی وجود دارد و چیزی نیست که در آن نیست، هر چه که هست از «رطب» و «یابس» در آن نهان و برخی هم آشکار است و این برای اهل عرفان نیز به تمامی هویدا و قابل پذیرش است ^[۱]. مولانا چنانکه مؤلّف کتاب می گوید به وجود «راسخان در علم» به عنوان کسانی که تأویل آیات قرآن را می دانند باور دارد و بیتی هم در این باره از قول او در مثنوی می آورد ^[۲]. غیر از مقدّمه که مختصر ولی گویاست، اصل کتاب مربوط می شود به اشعار قرآنیِ مولانا و آیات قرآن که در متن شش دفتر مثنوی به وفور وجود دارد.کاری که در این کتاب چشمگیر است و ظاهراً برای نخستین بار دیده و مشاهده می شود آن است که ابیات قرآنی مثنوی را نه به طریق دفاتر ششگانه ی مثنوی، بلکه بر اساس صورتبندی قرآن نوشته و منتشر کرده است. بدین معنا که از سوره ی حمد آغاز کرده و تا سوره ی ناس را طبق فرم فعلیِ قرآن مرتّب نموده است و این کاری خاص و مهم است که مؤلّف برای نخستین بار به این توفیق دست یافته است. تنها سوره ای که در این یکصد و چهارده سوره بدان اشاره نشده فقط سوره ی هشتاد و هشتم است که «غاشیه» نام دارد. این عدم حضور هم از بابت الفاظ آن است ورنه از لحاظ معنایی ابیاتی وجود دارد که می تواند ترجمان آن آیات یا الفاظ به طور پیوسته باشد.

گزارش محتوا

مقدّمه ی کتاب با اختصاری که دارد شمایی از دید مؤلّف به قرآن و نیز دیدگاه عرفانی مولانا را به نمایش در آورده است. در همین مقدّمه اشاراتی به وحیانی بودن، جامعیّت قرآن، وجود ظاهر و باطن، آیات محکم و متشابه و تأویل پذیر بودن آیات متشابه و این که راسخان بر این امر توانا هستند، این که قرآن افراد را در چند موضع به تحدّی و مباره ی فکری و فرهنگی دعوت کرده وجود دارد. نویسنده همسو با مولانا نگرشی خاص به قرآن را مدّ نظر قرار می دهد و ابیاتی را از قول مولانا در مثنوی شاهد می آورد که قرآن را باید در سلوک انبیاء الهی مدّ نظر قرار داد. به زعم مولانا در این مقدّمه: ^[۳].

چونکه در قرآن حق بگریختیبا روان انبیا آمیختی

هست قرآن حالهای انبیاماهیان بحر پاک کبریا

غیر از مقدّمه، تمام کتاب با فهرستی که بر اساس سوره های قرآن با شماره های مسلسل 1 تا 114 طبق سوره های قرآن ترتیب شده است تنظیم گردیده است. تعداد آیاتی که از هر سوره در متن مثنوی به طور پراکنده وجود داشته در اینجا مرتّب و منظّم شده و در ذیل همان سوره قرار گرفته است. این گونه با شماره های قرآن کاملاً منطبق شده و از سوره ی حمد یا فاتحة الکتاب تا سوره ی النّاس را در بر گرفته است. و این ترتیب و تنظیم امری شاق و ابتکاری است که ظاهرا باید به نام مؤلّف رقم بخورد.

ویژگیها

در نگاهی کلّی به کتاب می¬توان به نکته هایی خاص برخورد کرد که برخی از آنها بدین شرح است:

اوّین نکته نام کتاب است که ما را متوجّه دینی بودن و قرآنی بودن مثنوی می کند و نشان می دهد که مثنوی تنها یک کتاب ادبی و شاعرانه نیست، بلکه محتوا محور بوده و تعلیم و تربیّت سلوکیِ خود را مبتنی بر قرآن و نیز حدیث قرار داده است. گفتنی است که مژلّف محترم کتاب پرتو ساقی، جامع احادیث مثنوی را هم در شش مجلّد در خصوص احادیث مثنوی نوشته و منتشر نموده است.
ویژگی اصلی کتاب چنانکه از ظاهر آن پیداست ابتکار نویسنده است که آیات پراکنده در شش دفتر مثنوی را تجمیع و مرتّب کرده و این کتاب را بر مبنای قرآن و ترتیب سوره های قرآن تنظیم نموده که قبلاً کسی چنین کاری را نکرده بود. ضمن ابتکاری بودن معلوم است که امری شاق و بسیار دشوار نیز بوده است، زیرا فرد باید حدّ اقل به دو متن حتّی در ظاهر هم که شده تسلّط داشته باشد و نویسنده کتاب کاظم محمّدی با سابقه و تسلّطی که بر دین و عرفان دارد به خوبی از عهده ی این کار برآمده است.
ویژگی دیگر این که خواننده با فهرستی که در ابتدای کتاب وجود دارد به سهولت می تواند وارد همان سوره بشود و ناظر به آیاتی باشد که مولانا در مثنوی خود وارد کرده است.
دیگر این که جامعیّت کار چنان است که به نظر نمی آید بیتی و یا آیه ای مغفول مانده و یا از قلم افتاده باشد، مگر در ضرورت و آنهم از بابت مکرّر بودن و یا مشابهتی که قبلاً متذکر آن شده اند.

وضعیت کتاب

آیات مثنوی معنوی، تألیف کاظم محمّدی

کتاب یک جلد، دارای مقدّمه و یکصدو چهارده شماره است که نامهای سوره های قرآن است، متن آن فارسی و دارای 608 صفحه و جلد نرم می باشد. ابتدای کتاب هم با فهرست مطالب دسترسی به ابیات و سوره ها را آسان کرده است.