دراز، محمد عبدالله
محمد عبدالله دراز (1273-1337ش)، عالم و مفسر معاصر مصری و صاحب آثار متعدد، از جمله: «مجموعة أحاديث إذاعية في الدين والأخلاق».
ولادت
ایشان در 1312ق/1273ش، در روستای «محله دیای» واقع در شمال مصر، در مرکز جلگه نیل، به دنیا آمد.
تحصیلات
در کودکی وارد مدرسه قرآن روستا شد و هنوز ده سال از عمرش نگذشته بود که قرآن را حفظ کرد و قرائات مختلف قرآنی را فراگرفت. پدرش، عبدالله دراز، از بزرگان علمای الازهر و مؤلف و مدرّس فقه اللغه عربی، مایل بود فرزندش در علوم دینی ادامه تحصیل دهد. دراز با حمایت محمد عبده، مفتی معروف مصر، در 1323 در انجمن علمی - دینی جدید الازهر در شهر اسکندریه شرکت کرد و پس از آنکه در این انجمن دوره‌هایی را با موفقیت گذراند، در 1334/1916، به تدریس در آنجا مشغول شد. او هم‌گام با تدریس، در کلاس‌های شبانه زبان فرانسه نیز اسم‌نویسی کرد.
در 1307ش/1928، او را برای تدریس در مراحل عالی دانشگاه الازهر برگزیدند و از سال بعد در بخش دروس تخصصی به تدریس پرداخت. در 1315ش/1936، پس از بازگشت از حج، به سفارش دانشگاه الازهر از سوی ملک فؤاد، پادشاه مصر، در رأس هیئتی مطالعاتی به فرانسه اعزام شد. در آنجا به دانشکده ادبیات دانشگاه سوربون رفت و در 1319ش/1940، مدرک لیسانس گرفت. در مدت اقامتش در فرانسه (1315-1327ش/1936-1948) برای اصلاح تصویر نادرست یا مغرضانه‌ای که برخی مستشرقان از اسلام ارائه می‌دادند، به مطالعه عمیق قرآن و معارف اسلامی پرداخت. دراز در 1326ش/1947، در رشته فلسفه ادیان از دانشگاه سوربون دکتری گرفت. در 1327ش/1948، به مصر بازگشت.
مشاغل و مناصب
او در 1328ش/1949، عضو هیئت کبارالعلماء در الازهر شد. او در دانشکده‌های مختلف از جمله دانشکده اصول الدین، دروسی همچون تاریخ ادیان، فلسفه، اخلاق و تفسیر تدریس می‌کرد. او در فعالیت‌های سیاسی مهم نیز شرکت می‌کرد و مناصبی دولتی هم یافت. افزون بر این، او در رأس گروهی از دانشجویان و به طرق مختلف، چه در قالب نوشتن مقالاتی و چه ایراد خطبه‌هایی به زبان فرانسوی، در جنبش‌های ضد اشغال انگلیس برای استقلال مصر، فعالیت می‌کرد. دراز در جنگ جهانی دوم (1939-1945)، همراه با خانواده‌اش در پاریس ساکن بود. اما پس از بازگشت به مصر، بی‌درنگ، فعالیت‌های سیاسی را از سر گرفت. پس از کودتای نظامی تیر 1331/ ژوئیه 1952، نیروهای آزادی‌بخش که محمد عبدالله دراز را از نوشته‌ها و نطق‌هایش می‌شناختند، به وی منصب ریاست الازهر را پیشنهاد کردند، اما وی علی‌رغم اصرار آنان نپذیرفت.
وفات
او در 1337ش/1958، هنگامی‌که برای حضور در کنگره‌ای به لاهور رفته بود، درگذشت. پیکرش را در الازهر تشییع کردند و در قاهره به خاک سپردند[۱].
آثار
- المختار؛
- مدخل إلى القرآن (فرانسه - ترجمه‌شده به زبان عربی)؛
- دستور الأخلاق في القرآن (فرانسه - ترجمه‌شده به زبان عربی)؛
- الدين، دراسة تمهيدية لتاريخ الإسلام؛
- النبأ العظيم؛
- دراسات إسلامية في العلاقات الاجتماعية والدولية؛
- نظرات في الاسلام؛
- أصل الإسلام؛
- العبادات: الصلاة - الزكاة - الصوم - الحج؛
- رأي الإسلام في القتال؛
- بين المثالية والواقعية؛
- الأزهر الجامعة القديمة الحديثة؛
- مجموعة أحاديث إذاعية في الدين والأخلاق؛
- مجموعة من المحاضرات والمقالات النافعة[۲].
پانویس
منابع مقاله
- پاشایی آقابابا، توحید، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1391ش.
- اصلاح‌وب، «معرفی پرفسور محمد عبدالله دراز و کتاب «قانون اخلاق در قرآن»»، پایگاه اطلاع‌رسانی اصلاح، به آدرس:
وابسته‌ها
مدخل إلی القرآن الکریم: عرض تاریخی و تحلیل مقارن
دیدگاه هایی نو درباره ی قرآن کریم
النبأ العظيم: نظرات جدیده فی القرآن الکریم
الدين : بحوث ممهدة لدراسة تاريخ الأديان
[[مختصر دستور الأخلاق في القرآن: دراسة لنظا‌م الأخلاق النظریة و العلمیة فی القرآن مقارنة با‌لنظریا‌ت الأخلاقیه القدیمة و الحدیثة]]
المختار من كنوز السنة النبوية: شرح أربعین حدیثا في أصول الدین