ابن قدامه، عبدالله بن احمد
«ابومحمد موفق‌الدين عبداللّه بن احمد بن محمد بن قدامه» كه بيشتر به موفق‌الدين بن قدامه مقدسى معروف است، در شعبان سال 541 هجرى در دهكده جماعيل به دنيا آمد و پس از هفتاد و نه سال زندگى در سال 620 هجرى در دمشق درگذشت.
| نام | ابن قدامه، عبدالله بن احمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | ابومحمد موفق‌الدين عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه الجماعيلي المقدسي ثم الدمشقيّ الحنبلي
ابن قدامه مقدسي، عبد الله بن احمد ابن قدامه، ابو محمد موفق الدين عبد الله بن احمد |
| نام پدر | |
| متولد | 541ق |
| محل تولد | |
| رحلت | 620ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06528AUTHORCODE |
خاندان
خاندان مقدسى يكى از خاندان‌هاى مشهور مذهبى و از مبلغان مذهب حنبلى در ناحيه بيت‌المقدس است. از اين خاندان، از نيمه اول قرن پنجم هجرى تا نيمه اول قرن دهم هجرى افراد نامدارى برخاسته‌اند. در مقاله بسيار سودبخش و محققانه آقاى كاظم برگ‌نيسى در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، به نام هشتاد و سه تن از دانشمندان اين خاندان برمى‌خوريم و بديهى است كه مجموعه‌اى گران‌بها از تأليفات ايشان برجاى مانده است. از اين هشتاد و سه تن، هفده تن بانوان فاضل اين خاندان هستند كه عهده‌دار تدريس قرآن و حديث به زنان و كنيزكان بوده‌اند. موطن اصلى اين خاندان، روستاى جماعيل از توابع نابلس بوده است و با بيت‌المقدس يك روز راه بوده است. محمد بن قدامه و پس از او پسرش احمد، رياست مذهبى روستاى جماعيل را عهده‌دار بودند، ولى به دنبال سقوط بيت‌المقدس در سال 492ق، به دست صليبيان و آزار آنان نسبت به مردم مسلمان و اينكه فرمانرواى مسيحى جماعيل قصد كشتن احمد را كرد، احمد در سال 551ق (1156م) منطقه جماعيل را ترك و به دمشق هجرت كرد. ابن قدامه موفق‌الدين، زاهد و متكلم و محدث و فقيه و از افراد بسيار نامدار خاندان مقدسى است. وى در ده سالگى همراه خاندانش به دمشق هجرت كرد و در آنجا قرآن و حديث آموخت و كتاب مختصر خرقى را كه از كتاب‌هاى مهم فقهى حنابله است حفظ كرد.
اساتيد
او در بيست سالگى همراه پسردايى خود عبدالغنى مقدسى به بغداد رفت و در آن شهر از عبدالقادر گيلانى و ديگران فقه و حديث آموخت. در مكه هم از مبارك بن طباخ حديث آموخت و نيز در موصل از ابوالفضل كه خطيب شهر موصل بود حديث آموخت. موفق‌الدين چهار سال در بغداد ماند و به دمشق برگشت و باز در سال 567 به بغداد برگشت و پس از سفر به مكه كه در سال 574 انجام داد، يك سال ديگر در بغداد ماند و سپس به دمشق بازگشت. او كه از سال 575 هجرى به بعد ساكن دمشق بود، در جنگ‌هاى صليبى به‌خصوص در سال 583 در فتح بيت‌المقدس شركت كرد. در همين زمان به تأليف كتاب المغني خود پرداخت كه شرح مختصر خرقى است. موفق‌الدين در بغداد از دست عبدالقادر گيلانى خرقه گرفت. او مطالعاتى هم در زمينه نحو، حساب و نجوم داشت.
فرزندان
ابن قدامه داراى سه پسر به كنيه و نام‌هاى ابوالفضل محمد، ابوالعزّ يحيى، ابوالمجد عيسى و دو دختر به نام‌هاى صفيه و فاطمه بوده است. هر سه پسرش به روزگار زندگى او درگذشته‌اند و تنها از عيسى دو پسر باقى بوده كه آن دو هم نابهنگام درگذشته‌اند و از نسل او كسى نمانده است.
آثار
ابن قدامه كتاب‌هاى فراوانى به يادگار گذاشته است. ياقوت حموى كه شش سال پس از مرگ ابن قدامه؛ يعنى در سال 626ق درگذشته است' در كتاب معجم البلدان ضمن برشمردن دانشمندانى كه از جماعيل برخاسته‌اند چهارده كتاب او را نام برده و افزوده است كه آثار ديگرى هم از او باقى مانده است. كتاب‌هاى زير تاكنون از او چاپ شده است:
- المغني في شرح مختصر الخرقي؛
- العمدة؛
- روضة الناظر و جنة المناظر؛
- لمعة الاعتقاد؛
- العقيدة؛
- ذمّ التأويل؛
- التوابين؛
- المقنع؛
- ذمّ الموسوسين.
- ذم ما عليه مدعو التصوف؛
- لمحة الاعتقاد [۱].
پانویس
- ↑ ر.ك: مهدوى دامغانى، محمود، مقدمه، ص16-19
منابع مقاله
ر.ك: موفق‌الدين بن قدامه مقدسى، توبه‌كنندگان (ترجمه التوابين)، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، چاپ ششم، انتشارات اطلاعات، تهران، 1387ش.