فاضل هندی، محمد بن حسن
محمد بن حسن فاضل هندی (1062-1135ق)، ملقب به «بهاءالدين»، معروف به «بهاء» كه به «عالم ربانى» و «فاضل هندى» نيز شهرت يافته است، و گاهى به جهت تألیف كتاب «كشف اللثام»، به «كاشف اللثام» هم ناميده مى‌گردد، از مفاخر 11 و 12 در اصفهان
| نام | فاضل هندی، محمد بن حسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | فاضل اصفهانی، محمد بن حسن
فاضل خ‍ان هندی فاضل هندی، بهاءالدین محمد بن حسن بهاءالدين محمد اصفهانى |
| نام پدر | تاج‌الدين حسن |
| متولد | 1062ق |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1104 ش یا 1135 ق یا 1725 م |
| اساتید | پدرش تاج‌الدین حسن |
| برخی آثار | کشف اللثام عن قواعد الأحکام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00181AUTHORCODE |
ولادت
وى در سال 1062 ه.ق در يك خانواده روحانى در اصفهان به دنيا آمد.
تحصیلات
او از همان اوان كودكى به تحصيل علوم متداول آن زمان مشغول شد و بخاطر هوش سرشارش در سيزده سالگى از تحصيل معقول و منقول فراغت يافت. پس از طى مراحل تحصيل و كمالات، به مرتبه‌اى رسيد كه از او به عنوان يكى از فقهاى بزرگ و نامدار اواخر دولت صفويه نام برده مى‌شد و در اغلب علوم عقلى و نقلى و فنون اصلى و فرعى اسلامى، وحيد عصر و اعجوبه دهر بوده است.
او به واسطه پدرش تاج‌الدين حسن، از ملا حسنعلى پسر ملا عبداللّه شوشترى كه از مشايخ علامه مجلسى بوده است، روايت مى‌كند. علت اشتهار او به فاضل هندى نيز به مناسبت همراهى او با پدرش در سفر هندوستان بوده است كه مدتى در آنجا اقامت گزيد و بر خلاف رضايت و ميل باطنى‌اش به (فاضل هندى) مشهور گرديده است.
منابع از اساتید او یادی نکرده‌اند، گرچه برخی از منابع اولین استاد او را پدرش تاج‌الدین حسن بن شرف‌الدین فلاورجانی اصفهانی دانسته‌اند.
وفات
او در سال 1137 ه.ق (كه مصادف بود با فتنه افغان و تسلط آنان بر اصفهان) دار فانى را وداع نمود و آرامگاه او در تخت فولاد، بالاتر از قبر خواجوئى مى‌باشد. حاج ملا محمد نائينى نيز كه ملقب به (فاضل) بود در سال 1263 ه.ق در اصفهان وفات يافت و در جنب آرامگاه فاضل هندى مدفون گرديد كه به همين مناسبت اين آرامگاه را مردم اصفهان (فاضلان) مى‌گويند.
آثار
وى قبل از 12 سالگى شروع به تأليف كتاب نموده است، از او کتاب‌ها و آثار مفيدى به يادگار مانده است كه مرحوم مدرس در كتاب ريحانة الادب اسامى برخى از آنها را به اين ترتيب نام مى‌برد:
- كشف اللثام عن قواعد الاحكام، كه شرح قواعد علامه و مشهورترين تألیف او، و از مهم‌ترين منابع و مدارک صاحب رياض در موقع تألیف كتاب رياض، و مستند صاحب جواهر در تألیف كتاب پر ارزش «جواهر» بوده است و مرحوم صاحب جواهر اعتقاد كامل به اين كتاب داشته است و هر گاه اين كتاب را همراه نداشته، چيزى را آغاز به تحرير نمى‌نموده است.
- اصالة النظر في القضاء و القدر
- تفسير القرآن، كه مبسوط و مفصل است
- تلخيص الشفا كه ملخص شفاى بوعلى است
- چهار آئينه به فارسى، در چهار مطلب: صانع، عصمت آل عبا(ع)، اجماع امت بر امامت غير معصوم و آيه غار
- حاشيه شرح عقائد نسفيه تفتازانى
- حاشيه شرح مواقف سيد شريف
- الزبدة في اصول‌الدين
- حاشيه شرح هداية ميبدى
- شرح العوامل المائة
- شرح قصيده حميرى
- شرح الكافية
- كليد بهشت (به فارسى)
- ملخص التلخيص
- المناهج السوية في شرح الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية
و غير اينها هم هشتاد مورد را در فنون متنوعه به او نسبت داده‌اند.
منابع مقاله
- آشنايى با علوم اسلامى: ص306
- ريحانة الادب: مرحوم مدرس، ج 4، ص 284
- قصص العلماء: تنكابنى، ص 312
- روضات الجنات في احوال العلماء و السادات: خوانسارى، ج7، ص117- 111، چاپ اسماعيليان
- فقهاى نامدار شيعه: عقيقى بخشايشى، ص 237