مکی، عبدالله غازی
عبدالله غازى مكى (1290یا 1291-1365ق)، از دانشمندان حنفى سده سیزدهم قمرى و از علمایی است که در مسجد جامع مکه تدریس داشته است.
| نام | مکی، عبدالله غازی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | محمد |
| متولد | 1290 يا 1291ق |
| محل تولد | مكه |
| رحلت | پنج‌شنبه، پنجم شعبان سال 1365ق |
| اساتید | عبدالسبحان بن شيخ خادم |
| برخی آثار | سکان مکة بعد إنتشار الإسلام
إفادة الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمی بإتمام الكلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE13136AUTHORCODE |
ولادت
وى به سال 1290 يا 1291ق در مكه زاده شد. پدرش از درجه‌داران ارتش هند بود كه ضد استعمار انگليس مبارزه كرد. وى براى حج عازم مكه شد و در منطقه‌اى به نام جبل هندى در مكه اقامت گزيد و بر اثر حضورش در يكى از نبردها، از دولت عثمانى لقب غازى گرفت [۱].
تحصیلات
عبدالله دانش‌هاى گوناگون مانند فقه، حديث، تفسير و حساب را در مكه آموخت. وى نخستين آموزش‌ها را در مدرسه صولتيه نزد استادانى چون شيخ عبدالسبحان بن شيخ خادم و شيخ حضرت نور افغانى (متوفى1321ق) فراگرفت و كنار آن در حلقات درس استادان مسجد الحرام از جمله شيخ تفضل الحق الخياط المرشدآبادى (متوفى 1338ق) حضور يافت [۲].
وى بيش از هر چيز در حديث و تاريخ مهارت يافت و از مشايخ بزرگ حديث فراوان بهره برد و اجازه گزارش حديث گرفت؛ تا آنجا كه به سبب گزارش روايت‌هاى فراوان از محدثان و مهارت در دانش حديث، به او لقب «مسند» دادند [۳].
او در معرفى استادان خود، كتابى با عنوان «تنشيط الفؤاد من تذكار الإسناد» نگاشته است. مسئوليت كتابخانه مدرسه صولتيه و تدريس در مسجد الحرام، بخشى از زندگانى علمى وى را تشكيل مى‌داد. در اين دوره، كسانى مانند سيد ابوبكر بن احمد بن حسين حبشى علوى (متوفى 1374ق) و شيخ محمد ياسين فادانى مكى (متوفى 1410ق) از او دانش آموختند [۴].
اساتيد
- احمد ابوالخير بن عثمان بن على؛
- سيد احمد بن زينى دحلان مكى شافعى؛
- احمد بن محمد بن احمد بن عبده بن احمد بن حسن بن سعيد بن مسعود هاشمى حضراوى شافعى؛
- احمد بن محمد بن محمد بن على سنوسى حسنى ادريسى خطابى؛
- امدادالله بن محمدامين عمرى؛
- قاضى ايوب بن قمرالدين بن محمد فلتى؛
- بهاءالدين بن داود بن سليمان نقشبندى بغدادى؛
- سيد حسن شاه بن سيد شاه بن شاه محمد بن شيرمحمد رامفورى؛
- قاضى حسين بن محسن سبيعى انصارى حديدى؛
- سيد حسين بن محمد بن حسين حبشى مكى؛
- قاضى زين‌العابدين حسن؛
- صالح بن عبدالله سنارى مكى؛
- عباس بن جعفر بن عباس بن محمد بن صديق حنفى مكى؛
- سيد عثمان بن عبدالسلام بن ابوبكر داغستانى مدنى؛
- عبدالجليل بن عبدالسلام براده مدنى؛
- عبدالحميد سلامة بن ابراهيم دسوقى؛
- عبدالحى لكنوى؛
- عبدالرحمن ابوخضير بن محمد ابوخضير دمياطى احمدى مدنى؛
- عبدالرحمن بن محمد عيدروس؛
- عبدالرزاق بن حسن بن ابراهيم بيطار دمشقى شافعى؛
و... [۵].
وفات
وى در روز پنج‌شنبه، پنجم شعبان سال 1365ق درگذشت [۶].
آثار
گويا مطالعه و نسخه‌بردارى كتاب‌هاى تاريخى و حديثى اين كتابخانه، دست‌مايه او براى تأليف آثارش به‌ويژه كتاب «إفادة الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام» شد [۷].
غازى آثارى گوناگون در فقه و حديث و تاريخ دارد. كتاب «نظم الدرر في تراجم علماء مكة من القرن العاشر إلى القرن الرابع عشر»، از ديگر آثار تاريخى او است. او براى گذران زندگى، كنار تدريس و تأليف، در مغازه‌اى كوچك نزديك مسجد الحرام به فروش نوشت‌افزار مى‌پرداخت [۸]
ساير تأليفات وى عبارتند از:
1. نثر الدرر في تذييل نظم الدرر في تراجم علماء مكة المكرمة.
2. كشف ما يجب من جواز اللهو و اللعب؛
3. فتح القوي في ذكر أسانيد السيد حسين الحبشي العلوي.
4. بيان الفرائض شرح بديع الفرائض [۹].
پانویس
منابع مقاله
1. موسوى على‌زاده، سيد حامد، «إفادة الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام؛ كتابى پربرگ در سياست، تاريخ، جغرافيا و فرهنگ مكه، نوشته عبدالله بن محمد غازى (م 1365ق)»، پايگاه اطلاع‌رسانى حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، 8 تيرماه 1395، به آدرس:
2. غازى مكى، عبدالله، «إفاده الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام»، تحقيق عبدالملك بن عبدالله بن دهيش، مكه مكرمه، مكتبة الأسدي للنشر و التوزيع، چاپ اول، 1430ق.