مکی، عبدالله غازی
«عبدالله غازى مكى»، از دانشمندان حنفى سده چهاردهم قمرى است. وى به سال 1290 يا 1291ق در مكه زاده شد. پدرش از درجه‌داران ارتش هند بود كه ضد استعمار انگليس مبارزه كرد. وى براى حج عازم مكه شد و در منطقه‌اى به نام جبل هندى در مكه اقامت گزيد و بر اثر حضورش در يكى از نبردها، از دولت عثمانى لقب غازى گرفت (موسوى على‌زاده، سيد حامد، 1395).
| نام | مکی، عبدالله غازی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE13136AUTHORCODE |
عبدالله دانش‌هاى گوناگون مانند فقه، حديث، تفسير و حساب را در مكه آموخت. وى نخستين آموزش‌ها را در مدرسه صولتيه نزد استادانى چون شيخ عبدالسبحان بن شيخ خادم و شيخ حضرت نور افغانى (متوفى1321ق) فراگرفت و كنار آن در حلقات درس استادان مسجد الحرام از جمله شيخ تفضل الحق الخياط المرشدآبادى (متوفى 1338ق) حضور يافت [۱]. وى بيش از هر چيز در حديث و تاريخ مهارت يافت و از مشايخ بزرگ حديث فراوان بهره برد و اجازه گزارش حديث گرفت؛ تا آنجا كه به سبب گزارش روايت‌هاى فراوان از محدثان و مهارت در دانش حديث، به او لقب «مسند» دادند [۲]. او در معرفى استادان خود، كتابى با عنوان «تنشيط الفؤاد من تذكار الإسناد» نگاشته است. مسئوليت كتابخانه مدرسه صولتيه و تدريس در مسجد الحرام، بخشى از زندگانى علمى وى را تشكيل مى‌داد. در اين دوره، كسانى مانند سيد ابوبكر بن احمد بن حسين حبشى علوى (متوفى 1374ق) و شيخ محمد ياسين فادانى مكى (متوفى 1410ق) از او دانش آموختند [۳].
گويا مطالعه و نسخه‌بردارى كتاب‌هاى تاريخى و حديثى اين كتابخانه، دست‌مايه او براى تأليف آثارش به‌ويژه كتاب «إفادة الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام» شد [۴].
غازى آثارى گوناگون در فقه و حديث و تاريخ دارد. كتاب «نظم الدرر في تراجم علماء مكة من القرن العاشر إلى القرن الرابع عشر»، از ديگر آثار تاريخى او است. او براى گذران زندگى، كنار تدريس و تأليف، در مغازه‌اى كوچك نزديك مسجد الحرام به فروش نوشت‌افزار مى‌پرداخت [۵]
ساير تأليفات وى عبارتند از:
1. نثر الدرر في تذييل نظم الدرر في تراجم علماء مكة المكرمة. 2. كشف ما يجب من جواز اللهو و اللعب؛ 3. فتح القوي في ذكر أسانيد السيد حسين الحبشي العلوي. 4. بيان الفرائض شرح بديع الفرائض [۶].
اساتيد
1. احمد ابوالخير بن عثمان بن على؛ 2. سيد احمد بن زينى دحلان مكى شافعى؛ 3. احمد بن محمد بن احمد بن عبده بن احمد بن حسن بن سعيد بن مسعود هاشمى حضراوى شافعى؛ 4. احمد بن محمد بن محمد بن على سنوسى حسنى ادريسى خطابى؛ 5. امدادالله بن محمدامين عمرى؛ 6. قاضى ايوب بن قمرالدين بن محمد فلتى؛ 7. بهاءالدين بن داود بن سليمان نقشبندى بغدادى؛ 8. سيد حسن شاه بن سيد شاه بن شاه محمد بن شيرمحمد رامفورى؛ 9. قاضى حسين بن محسن سبيعى انصارى حديدى؛ 10. سيد حسين بن محمد بن حسين حبشى مكى؛ 11. قاضى زين‌العابدين حسن؛ 12. صالح بن عبدالله سنارى مكى؛ 13. عباس بن جعفر بن عباس بن محمد بن صديق حنفى مكى؛ 14. سيد عثمان بن عبدالسلام بن ابوبكر داغستانى مدنى؛ 15. عبدالجليل بن عبدالسلام براده مدنى؛ 16. عبدالحميد سلامة بن ابراهيم دسوقى؛ 17. عبدالحى لكنوى؛ 18. عبدالرحمن ابوخضير بن محمد ابوخضير دمياطى احمدى مدنى؛ 19. عبدالرحمن بن محمد عيدروس؛ 20. عبدالرزاق بن حسن بن ابراهيم بيطار دمشقى شافعى؛ و... [۷]. وى در روز پنج‌شنبه، پنجم شعبان سال 1365ق درگذشت [۸].
منابع مقاله
1. موسوى على‌زاده، سيد حامد، «إفادة الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام؛ كتابى پربرگ در سياست، تاريخ، جغرافيا و فرهنگ مكه، نوشته عبدالله بن محمد غازى (م 1365ق)»، پايگاه اطلاع‌رسانى حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، 8 تيرماه 1395، به آدرس:
2. غازى مكى، عبدالله، «إفاده الأنام بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام»، تحقيق عبدالملك بن عبدالله بن دهيش، مكه مكرمه، مكتبة الأسدي للنشر و التوزيع، چاپ اول، 1430ق.