مصطفوی، حسن

حسن مصطفوی (1297-1384ش)، علامه، مفسر و فقیه شیعه در قرن معاصر و دارای آثاری در موضوعات اسلامی. «تفسیر روشن» و «التحقيق‌ في‌ كلمات القرآن الكريم»، دو اثر مشهور اوست.

نام	مصطفوی، حسن
نام‎های دیگر	مصطفوي اهري تبريزي، حسن مصطفوي تبريزي، حسن ح. م. ت
نام پدر
متولد	1297ش / 1334ق / 1916م
محل تولد
رحلت	1384ش / 1426ق / 2005م
اساتید
برخی آثار
کد مؤلف	AUTHORCODE00249AUTHORCODE

تولد

میرزا حسن در روز چهارم شعبان سال ١٣٣٤ق، مطابق با سال ١٢٩٧ش، در شهر تبریز متولد شد.

پدرش آقا شیخ عبدالرحیم، فرزند شیخ مصطفی از دانشمندانِ شهر و مشهور به زهد و تقوا بوده است.

مادرش فاطمه و مادربزرگش از سلسله ساداتِ جلیل‌القدر تبریز بوده‌اند.

تحصیلات

دوران دبستان و دبیرستان را به‌صورت فوق‌العاده و استثنایی در شهر تبریز ایران گذراند و در ضمن، شروع به دروس ادبیات عربی و علوم پایه اسلامی نمود.

بعد از مدت کوتاهی از بدو ورود به مدرسه، اولیای مدرسه متوجه شدند که وی دارای هوش و استعداد استثنایی و عالی می‌باشد، به‌طوری‌که دروس مدرسه را به‌راحتی و آسانی چند کلاس و مرتبه را در یک‌ساله می‌گذراند.

در ضمن دروس مدرسه و اخذ دیپلم، شروع به دروس ادبیات عربی و علوم اسلامی نمود که در سن پانزده‌سالگی تا پایان کتاب رسائل و مکاسب را که قسمت مهمی از علوم دینی می‌باشد، به پایان رسانیده و سپس در سال‌های بعد در دانشکده الهیات تبریز (معقول و منقول) موفق به اخذ لیسانس و سپس دکترای الهیات گردید.

از سن شانزده‌سالگی تا بیست‌وسه‌سالگی را در قم و از بیست‌وسه‌سالگی تا بیست‌وپنج‌سالگی را در نجف اشرف به تحصیلات علوم دینی و اسلامی مشغول گشت.

سپس مجدداً به قم مراجعت و به مدت یک‌سال به تدریس تفسیر قرآن و علوم مرسومه مبادرت نمود و در بیست‌وشش‌سالگی به تهران عزیمت و در همان سال ازدواج نمود.

اساتید

در تبریز از اساتیدِ مُبرز و توانمندی چون آقا شیخ علی‌اکبر اهری و جناب عمو زین‌الدینی و در قم از آیت‌الله حجت کوه‌کمره‌ای در فقه و اصول و در نجف از آیت‌الله آقا سید ابوالحسن اصفهانی در فقه و از آیت‌الله آقا میرزا حسین نائینی در اصول و از آیت‌الله آقا شیخ محمدحسین اصفهانی هم در فقه و اصول، استفاده نمود.

همچنین در این زمان در درس‌ اخلاق آیت‌الله آقا سید علی قاضی، حاضر شد.

ایشان در سن بیست‌وشش‌سالگی در ضمن اینکه دارای دکترای الهیات بوده، به عالی‌ترین مرتبه و درجه اجتهاد نائل گردیده که توسط مراجع و دانشمندان و بزرگانِ آن زمان نظیر آیت‌الله آقا سید ابوالحسن اصفهانی گواهی گردیده بود.

تسلط بر زبان‌های خارجی

او بر چهار زبان تسلط کامل پیدا کرد: ترکی، عربی، فرانسوی و عبری.

فعالیت‌ها

وقتی در تهران اقامت نمود بعضی از بزرگان آن زمان، مخصوصاً آیت‌الله بروجردی مصرانه از ایشان تقاضا نمودند که جهت تدریس به قم مراجعت کند، ولی ایشان نپذیرفت.

ایشان زندگی‌اش را از درآمد تألیف و نشر کتاب‌ها و نوشته‌هایی که تألیف می‌نموده، می‌گذرانده است.

اکثر علما و دانشمندان و اساتید دانشگاه وقتی متوجه می‌شوند که چنین شخصیتی در شهر تهران سکونت دارد و روزانه دو ساعت، یعنی ده تا دوازده صبح در محل دفتر انتشارات تشریف می‌آورد، در آنجا حاضر گردیده و از ایشان استفاده‌های علمی و معنوی می‌نمودند.

ایشان از آن زمان تا پایان عمرش را اکثر در تهران سپری نمود.

وفات

علامه مصطفوی در تاریخ نوزدهم جمادی‌الاول ١٤٢٦ق، مطابق با 5 تیرماه 1384ش، در تهران وفات یافت. پیکر او به قم منتقل و در قبرستان باغ بهشت دفن شد^[۱].

آثار

التحقيق في كلمات القرآن‌ الكريم‌؛
تفسیر روشن؛
راهنمای گمشدگان؛
الحقائق‌ في‌ تاريخ الإسلام والفتن والأحداث؛
الإمام المجتبی(ع)؛
رساله لقاءالله؛
شرح مصباح الشريعة امام صادق(ع)؛
رساله معرفة‌ الله، شرح خطبه توحیدیه‌ امام رضا(ع)؛
احادیث صعب و مشکل امام کاظم(ع)؛
احادیث صعب و مشکل امام رضا(ع)؛
تفسیر سوره حشر؛
تصحیح و تذییل متشابهات القرآن؛
تحقیق کتاب اشعه‌ نور‌، شیخ هادی‌ تهرانی؛

و...^[۲].

پانویس

↑ ر.ک: پایگاه اینترنتی علامه مصطفوی
↑ ر.ک: تقی‌زاده، سید محمد

منابع مقاله

پایگاه اینترنتی علامه مصطفوی، 10 اسفند 1399، به آدرس:
http://allamehmostafavi.com/
تقی‌زاده، سید محمد، «آیت‌الله مصطفوی و تفسیر روشن»، کوثر، بهار و تابستان 1388، شماره 31، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/426675