روضة الشهداء (تصحیح شعرانی)

روضة الشهداء، اثر ملا حسین کاشفى سبزواری (متوفى 910ق)، کتابی است به زبان فارسی با موضوع تاریخ اسلام و به‌ویژه تاریخ اهل‌بیت(ع) در کربلا. این اثر از اولین مقاتل فارسیِ منتشرشده است. ملا حسین این اثر را به درخواست و به نام میرزا مرشدالدین عبد‌اللّه، مشهور‌ به‌ سید میرزا، نوه دختری سلطان حسین بایقرا نوشت. نثر «روضة‌ الشهداء» آمیخته به نظم و به سبک منشیانه است. این کتاب، ذکر شهیدان از انبیا و اولیا، به‌خصوص مصائب امام حسین(ع) است. چون پیش‌تر، مطالب این کتاب را در مجالس عزادارى اولیای الهی، از رو می‌‏خواندند، این مجالس به روضه‌خوانی شهرت یافت.

روضة الشهداء
پدیدآوران	شعرانی، ابوالحسن کاشفي، حسين بن علي (نویسنده)
ناشر	اسلاميه
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	13ش.
چاپ	چاپ اول
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/ک2ر9 / 36 BP

نسخه حاضر از این کتاب، با تصحیح و حواشی آیت‌الله شیخ ابوالحسن شعرانی و توسط انتشارات اسلامیه، به چاپ رسیده است. چون این نسخه، قدیمی است و پیش‌تر ارائه شناسنامه کتاب، مرسوم نبوده، در این نسخه، شناسنامه کتاب نداریم تا برخی اطلاعات مانند سال نشر را در در آنجا ببینیم. در صفحه 420 کتاب، متن اثر با عبارات «آمين يا رب العالمين والحمد لله الملك الحق المبين والصلوة والسلام علی سيدنا محمد وآله أجمعين الطيبين الطاهرين والسلام علی من اتبع الهدی»، پایان می‌پذیرد و در زیر این عبارات در همین صفحه، یک نمونه از خط ملا حسین واعظ کاشفی که در پشت «صحيفة الرضا» نوشته و نسخه آن در کتابخانه مسجد اعظم قم است، ارائه ‌شده است. پس از پایان متن، علامه شعرانی، فهرست نام‌های اشخاص (اسماء رجال) تا صفحه 399 کتاب، را در ذیل آورده است. او پس از فهرست نام‌های اشخاص، فهرست نام‌های مکان‌ها (اسماء اماکن) را به‌ترتیب الفبا آورده و سپس نام‌های کتاب‌ها (اسماء کتب) را.

علامه شعرانی، مقدمه‌ای بر این نسخه نوشته که در آن به بیان ترجمه‌ای از احوال ملا حسین واعظ کاشفی پرداخته است؛ او در این مقدمه علاوه بر ذکر بیوگرافی و آثار کاشفی، درباره مذهب ملا حسین و همچنین کتاب روضة الشهدایش نیز نوشته است.

نسخه دیگری از این کتاب، با پیشگفتار و تصحیح عبدالرحیم عقیقی بخشایشی توسط دفتر نشر نوید اسلام در بهار 1381ش (برای چاپ اولش)، در قم چاپ شده است. عبدالرحیم بخشایشی در پیشگفتار درباره کتاب «روضة الشهداء» و کلام آقابزرگ تهرانی درباره آن، نسبت این کتاب به ملا حسین واعظ کاشفی، بیان آثار ملا حسین و جای آرامگاهش در سبزوار، نقد و بررسی کتاب «روضة الشهداء» و بیان قوت و ضعفش صحبت می‌کند. در پایان پیشگفتار این نسخه، مصحح، متذکر می‌شود که چاپ اول این اثر در همان روزهای نخستین، تمام شده و مجددا برای بار دوم تجدید چاپ شده و در تجدید چاپش اندک اصلاحاتی نیز در پیشگفتارش صورت پذیرفته است.

اما نسخه حاضر، چاپ سوم از این اثر و مربوط به سال 1382ش، است که ظاهرا از روی همان چاپ دوم، تجدید چاپ شده است. به نظر می‌رسد بخشایشی نسخه تصحیح‌شده علامه شعرانی را که پیش‌تر به تصحیح این کتاب پرداخته بوده، دیده و از آن در راستای تصحیح خودش، بهره برده است. در صفحه 11 پیشگفتار این نسخه از کتاب، رونوشت همان متن دست‌نویس ملا حسین واعظ کاشفی را که علامه شعرانی در صفحه 420 نسخه انتشارات اسلامیه، پس از پایان متن آورده، مشاهده می‌کنیم که به‌عنوان نمونه‌ای از دست‌خط زیبای او ذکر شده است. در نسخه انتشارات دفتر نشر نوید اسلام، مواردی را شاهدیم که در نسخه پیشین نداشتیم؛ مانند شناسنامه کتاب در ابتدای آن که البته به علت جدیدتر بودن چاپ آن است. همچنین بخشایشی علاوه بر ذکر فهرست اعلام و اشخاص و اماکن و مناطق، فهرست منابع و مراجع کتاب را نیز در انتهای اثر ذکر کرده است. هرچند تفاوتی را در نحوه ذکر فهرست اعلام و اشخاص در نسخه انتشارات اسلامیه با نسخه دفتر نشر نوید اسلام شاهدیم و آن این است که در صفحه 434 و 435 نسخه انتشارات اسلامیه، علامه شعرانی، برخی اعلام و اشخاص را ذکر کرده و آنها را به نام‌های دیگر رجوع داده؛ مثلا گفته: ابوالحسن، ابوالریحانتین، ابوتراب، اسدالله، اسدالله الغالب، امام‌المتقین...، رجوع شود به علی بن ابی‌طالب(ع).

هر دو نسخه، دارای پاورقی‌های مفیدی هستند. البته در مقایسه با صفحه‌بندی و نوع چاپ، نسخه انتشارات نوید اسلام قم به علت متأخرتر بودن از نسخه انتشارات اسلامیه، از مزیت برخوردار است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، پیشگفتار کتاب «روضة الشهداء»، اثر ملا حسین واعظ کاشفی، با پیشگفتار و تصحیح عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، دفتر نشر نوید اسلام، قم، 1381ش.

وابسته‌ها

[[]]

[[]]

[[]]

[[]]