طریحی، فخرالدین بن محمدعلی
فخرالدين بن محمد بن علی طریحی (۹۷۹-۱۰۸۵ یا ۱۰۸۷ق)، مشهور به «فخرالدين طريحى نجفى»، فقيه، محدث، مفسر، اديب و لغوى مشهور و مؤلف کتاب مجمع البحرین.
| نام | طریحی، فخرالدین بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | محمد |
| متولد | ۹۷۹ق |
| محل تولد | نجف |
| رحلت | 1085 ق |
| اساتید | محمد بن علی طریحی |
| برخی آثار | المنتخب للطريحي في جمع المراثي و الخطب المشتهر بالفخري |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01518AUTHORCODE |
خاندان
او از خاندان‌هاى بزرگ نجف، به سال ۹۷۹ق در محله «آل طریح» نجف اشرف که امروزه به «محله براق» معروف است، به دنیا آمد.
خانواده طریحی از خاندان‌های کهن و مشهور نجف بودند که بنابر نام جدّ اعلایشان طُریح، به طُریحی شهرت یافتند. نسب این خاندان به حبیب بن مُظاهر اسدی، صحابی مشهور امام علی و امام حسین علیهماالسلام می‌رسد. ظاهراً این خاندان پس از تخریب کوفه و در قرن ششم به نجف اشرف رفته اند.
تحصیلات
طریحی دوران جوانی را در نجف نزد پدرش و عمویش، محمدحسین طریحی، گذراند.
در ۱۰۶۲ از عراق به مکه رفت و شماری از آثار خود را در اثنای این سفر نگاشت. پس از آن به ایران سفر کرد. وی بنابر زمان تألیف آثارش در ۱۰۷۹ به مشهد رفته است. وی تألیف ایضاح الحساب را در ۱۰۸۳ در اصفهان به پایان رسانده است که نشان می دهد مدتی نیز در اصفهان اقامت داشته است. او پس از سفر به چند شهر دیگر، به نجف بازگشت.
اساتید
- شیخ محمدعلی طریحی
- شیخ محمدحسین طریحی
- شیخ محمود بن حسام مشرفی جزائری
- سید امین‌الدین علی شولستانی
- شیخ محمد بن جابر نجفی
شاگردان
طریحی شاگردان بسیاری از ملت‌های مختلف به دور خود جمع نموده و از خود نامداران عالی مقداری را به یادگار گذارد. درس وی در حوزه علمیه نجف یکی از درس‌های پرجمعیت بود. درس و بحث او فقط در شهر نجف محدود نبود بلکه از شهرهای نجف و کربلا فراتر رفته، در شهرهایی همچون مشهد مقدس، اصفهان، شیراز، رماحیه نیز ادامه داشت و در آن شهرها به تدریس می‌‌پرداخت و به عده‌ای که شایسته بودند، اجازه نقل حدیث می‌‌داد.
ما در اینجا به نام عده‌ای از شاگردان و یا کسانی که از وی روایت کرده‌اند، اشاره می‌‌کنیم:
- علامه مجلسی رحمه‌الله علیه
- سید هاشم بن سلیمان بحرانی
- شیخ صفی‌الدین
- شیخ حسام‌الدین بن جمال‌الدین طریحی
- شیخ حر عاملی محمد بن حسن
- شیخ محمدامین بن محمدعلی کاظمی
- مولی محمدطاهر بن محمدحسن نجفی
- شیخ محمد بن عبدالرحمن بن حلی
- شیخ عنایت‌الله بن محمدحسین مشهدی
- سید نعمة‌الله جزائری
- سید محمد بن اسماعیل نجفی
- سید محمود بن فتح الله نجفی کاظمی
- شیخ عبدالواحد بن محمد بورانی نجفی
- جمال‌الدین بن محمدعلی طریحی
- شیخ شمس‌الدین بن فخرالدین طریحی
- شیخ محمد بحرانی
فنون
وى از لغت‌شناسان دينى است كه كتاب «مجمع البحرين» او يك فرهنگ‌نامه دينى مشتمل بر مبانى لغوى و قرآنى است. مؤلف در اين اثر كار دشوارى را انجام داده و با رجوع به قرآن كريم و مصادر حديثى و معاجم لغوى به تصحيح الفاظ و كلمات اقدام كرده و هيچ كلمه‌اى را رها نكرده مگر اينكه وجه صواب را در آن مشخص كرده است.
وفات
علامه طریحی در اواخر عمر شریف خود در رماحیه رحل اقامت افکند و مرجع تقلید و عالم آن شهر به حساب می‌‌آمد و به اقامه جماعت و رسیدگی به امور مردم می‌‌پرداخت. وی سرانجام در سال ۱۰۸۵ در رماحیه وفات نمود و جنازه اش در نجف اشرف مدفون شد.
آثار
- المنتخب للطريحي في جمع المراثي و الخطب المشتهر بالفخري؛
- تفسير غريب القرآن الكريم؛
- مجمع البحرين و مطلع النيرين؛
- شرح مختصر النافع؛
- تميز المتشابه من أسماء الرجال؛
- جواهر المطالب في مناقب الإمام علي بن أبي‌طالب علیهماالسلام؛
- جامع المقال في ما يتعلق بأحوال الحديث و الرجال.
- الاحتجاج فی مسائل الاحتیاج
- الاربعون حدیثاً